Paragrafen

De gemeentelijke heffingen zijn na de algemene uitkering uit het gemeentefonds de grootste inkomstenbron van de gemeente. Met de heffingen is in 2018 20% van de gemeentelijke inkomsten gegenereerd. In het onderstaande overzicht worden de inkomsten van de diverse gemeentelijke heffingen nader gespecificeerd:

Uit het bovenstaande overzicht blijkt dat in 2018 de inkomsten uit gemeentelijke heffingen ongeveer € 464.000 hoger zijn dan begroot. De hogere opbrengst is met name het saldo van hogere opbrengsten uit leges ad. € 286.000.

De hogere legesopbrengsten betreffen met name:

• Leges omgevingsvergunning                                                                                                                                                                                 € 172.000
• Leges reisdocumenten en leges “overige documenten Burgerzaken (m.n. de naturalisatieaanvragen)                   € 102.000

De hogere opbrengsten voor de legesvergunningen kan verklaard worden door:

• Er zijn meer vergunningen aangevraagd dan verwacht (woningbouw en industrie) door de aantrekkende economie;
• De realisatie van industriegebouwen in het klavertje4 gebied zorgt voor een piekvorming ten opzichten van het normaal. De omvang van de bouwvolume is dusdanig dat één enkele vergunningaanvraag sneller het verschil kan maken in de legesopbrengsten dan van te voren is voorzien.

Bij de primaire begroting 2018 alsook bij de 1e bijstelling zijn de verwachte legesopbrengsten reeds naar boven bijgesteld in verband met bovenstaande ontwikkelingen. De hogere legesopbrengsten betekenen ook dat de werkelijke kostendekkendheid van de leges titel 2 (van de tarieventabel behorende bij de legesverordening) uiteindelijk 138% bedraagt (zie later in deze paragraaf).

Beleid gemeentelijke heffingen

De gemeentelijke heffingen vormen een integraal onderdeel van het gemeentelijke beleid. In het coalitieakkoord 2014 - 2018 is bepaald dat m.b.t. de gemeentelijke belastingen wordt nagestreefd dat de lastendruk (OZB, rioolheffing en afvalstoffenheffing) voor burgers en bedrijven gemiddeld gelijk blijft en dat alleen voor inflatie kan worden gecorrigeerd.

Voor 2018 is voor de toeristenbelasting, het rioolaansluitrecht, precariobelasting, marktgelden, reclamebelasting, lijkbezorgingsrechten en leges, een inflatiecorrectie van 1,4% ten opzichte van  2017 gehanteerd.

Kabinetsplannen belastingherziening / verschuiving van het belastinggebied

De kabinetsvoorstellen voor belastingherziening waarbij een gedeeltelijke verschuiving van de rijksbelastingen naar lokale belastingen zou plaatsvinden, wordt overgelaten aan het nieuwe kabinet. In 2018 zijn hierin geen verdere ontwikkelingen te noemen.

In het vervolg van de paragraaf Lokale heffingen wordt toegelicht in hoeverre de hierboven genoemde doelen in 2018 zijn gerealiseerd.

Doelstelling

Maximaal 100% kostendekkendheid voor heffingen die hoogstens 100% kostendekkend mogen zijn.

Maatregelen

• Jaarlijks brengen we de totaal begrote en werkelijke kosten en opbrengsten van de heffingen die maximaal kostendekkend mogen zijn in beeld.         

Kostendekkendheid

Vanaf de begroting 2017 is iedere gemeente verplicht in de paragraaf lokale heffingen de kostendekkendheid van de tarieven die op basis van de Gemeentewet maximaal kostendekkend mogen zijn, inzichtelijk te maken. Per heffing wordt in deze paragraaf dan ook op hoofdlijnen inzicht gegeven hoe bij de berekening van de tarieven van heffingen de werkelijke baten de werkelijke lasten niet overschrijden. Voor Horst aan de Maas gaat het hierbij om:

• de afvalstoffenheffing,
• reinigingsrechten,
• rioolheffing,
• rioolaansluitrecht,
• marktgelden,
• lijkbezorgingsrechten en
• de leges.

Per heffing worden de directe kosten, overhead, BTW en opbrengsten weergegeven. Daarbij zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:

• Directe kosten zijn de kosten die direct aan een heffing kunnen worden toegerekend en ook als zodanig in de financiële administratie staan (Bijvoorbeeld directe personeelslasten, rijksleges, geleverde diensten t.b.v. de heffing, kapitaallasten).
• De overhead is op basis van de hierboven vermelde directe personeelslasten aan de heffing toegerekend
• De inkoop-BTW is als last meegenomen.
• De opbrengsten zijn gebaseerd op de tarieven 2018 zoals die in de paragraaf genoemd worden.  

Voor de toerekening van de overhead heeft iedere gemeente een eigen beleidsvrijheid. De kostentoerekening van de overhead heeft net als bij de begroting 2018 plaatsgevonden op basis van de personeelslasten. Deze methode sluit het meest aan op de kostentoerekeningen zoals we die in het verleden hebben gehanteerd.

In deze paragraaf wordt de kostendekkendheid per heffing op basis van deze toerekening van de overhead inzichtelijk gemaakt. De systematiek van toerekenen van de overhead via de personeelslasten betekent dat een relatief groter bedrag toegerekend wordt aan arbeidsintensieve taken. De rechtvaardiging hiervoor is dat de ondersteuning en de aansturing voornamelijk zijn gericht op de mensen die de taken uitvoeren.

Onroerende Zaak Belastingen (OZB)

De OZB wordt geheven van eigenaren en gebruikers van onroerende zaken.

De tarieven voor de OZB, de riool- en de afvalstoffenheffing zijn in 2018 in onderlinge samenhang bezien, waarbij t.o.v. 2017 voor de gemiddelde totale lastendruk voor de inwoners en bedrijven is uitgegaan van de nullijn (exclusief inflatiecorrectie van 1,4%).

In de kadernota 2017 is bepaald de OZB lastendruk tussen de tarieven van woningen en de tarieven van niet-woningen meer in balans te brengen. Hierbij is bepaald dat het OZB-tarief voor woningen in 2018 met 5,3% wordt verlaagd, terwijl de OZB-tarieven voor niet-woningen worden verhoogd. Uitgangspunt hierbij is dat de totale OZB-opbrengsten gelijk blijven. Dit betekent dat de tarieven van niet-woningen (naast de inflatiecorrectie van 1,4%) zijn verhoogd met 12,4%. Het gevolg hiervan is dat er een lastendruk verschuiving plaatsvindt van burgers naar bedrijven. 

Reinigingsheffingen (afvalstoffenheffing)

De reinigingsheffingen bestaan uit de afvalstoffenheffing en de reinigingsrechten. Uitgangspunt is dat de reinigingsheffingen kostendekkend zijn. De afvalstoffenheffing wordt geheven van huishoudens om de kosten te dekken voor het inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval. Dit zijn niet alleen de kosten voor de wekelijkse afvalinzameling, maar ook kosten voor de inzameling van glas, oud papier, klein chemisch afval en dergelijke.

Reinigingsrechten worden geheven van bedrijven die gebruik maken van de gemeentelijke afval-inzameldienst. De tarieven voor de afvalstoffenheffing (meerpersoonshuishoudens) en de reinigingsrechten zijn gelijk.

Bij het vaststellen van de tarieven voor 2018 (19 december 2017) heeft de gemeenteraad van Horst aan de Maas besloten het verschil in de tarieven voor een eenpersoonshuishouden en een meerpersoonshuishouden te vergroten door de voor 2018 (geïndexeerde) tarief voor de basisheffing voor een eenpersoonshuishouden te verlagen met 10%. Naast de differentiatie met het basistarief bestaat er tevens een differentiatie met de betaalde afvalzakken voor restafval.

De gemiddelde lasten zijn in 2018 t.o.v. 2017 verhoogd met 1,4%.

Rioolheffing

De (verbrede) rioolheffing heeft het karakter van een bestemmingsheffing. Hiermee worden kosten   verhaald van collectieve maatregelen, die de gemeente noodzakelijk acht voor een doelmatig werkende riolering. Ook de kosten voor de maatregelen die nodig zijn ten aanzien van hemelwater en grondwater worden hiermee verhaald.

Het huidige gemeentelijke rioleringsplan (VGRP) is op 8 november 2016 vastgesteld door de gemeenteraad en heeft een looptijd van 2017-2021. Het kostendekkende tarief is conform de VGRP voor 2018 bepaald op € 192. De tarieven zijn een vast bedrag per eigendom. Uitgangspunt is dat de rioolheffing kostendekkend is.

In het onderstaande overzicht staat de ontwikkeling van de rioolheffing aangegeven.

Woonlasten in de gemeente Horst aan de Maas

Bij de berekening van de lastendruk in de gemeente Horst aan de Maas worden de OZB, de rioolheffing en de afvalstoffenheffing meegenomen. Bij de berekening van de lastendruk voor bedrijven in de gemeente Horst aan de Maas worden de OZB en de rioolheffing meegenomen. De vergelijking is dan ook op basis van dezelfde uitgangspunten gebeurd.

Huishoudens

Een huishouden in Horst aan de Maas had in 2018 een lastendruk die 2,1% boven het regionale gemiddelde ligt. In 2017 was dit nog 6,1%.

De gemiddelde lastendruk voor een huishouden in Horst aan de Maas is in 2018 met 1,5% gedaald. Regionaal (Noord-Limburg) was er een stijging van 2% te zien, terwijl er landelijk sprake was van een stijging van ongeveer 0,7%.

De daling van de gemiddelde lastendruk in Horst aan de Maas is het gevolg van de verlaging van het OZB-tarief woningen in 2018. Conform het raadsbesluit tot vaststelling van de OZB, reinigingsheffing en afvalstoffenheffing  is het OZB-tarief 2018 meer in balans gebracht met de regionale tarieven. In het amendement behorende bij de Kadernota 2017 is vastgelegd dat het OZB-tarief voor woningen in 2018 (en 2019) met 5% (exclusief inflatiecorrectie) worden verlaagd.

Bedrijven

Een gemiddeld bedrijf in Horst aan de Maas had in 2018 een lastendruk die 4,0% onder het regionale gemiddelde lag. In 2017 was dit nog 11,2% en daarvoor 11,6%.

De lasten voor de bedrijven in Horst aan Maas zijn in 2018 harder gestegen dan in de regiogemeenten. In Horst aan de Maas was er in 2018 een stijging van 12,2% terwijl regionaal de lasten gemiddeld met 3,8% zijn gestegen. Conform het bovengenoemd raadsbesluit zijn de OZB-tarieven niet-woningen 2018 meer in balans gebracht met de regionale tarieven. In het amendement behorende bij de Kadernota 2017 is vastgelegd dat de OZB-tarieven voor niet-woningen in 2018 (en 2019) worden verhoogd ten gunste van het OZB-tarief woningen.

Rioolaansluitrecht

Het rioolaansluitrecht is een éénmalige vergoeding van de eigenaar van een pand dat op de riolering wordt aangesloten.

Toeristenbelasting

Toeristenbelasting wordt geheven van degene die tegen een vergoeding gelegenheid geeft tot overnachten. De belasting wordt geheven voor alle overnachtingen van personen die niet in de gemeentelijke basisregistratie staan ingeschreven. Dit kunnen zowel toeristen als arbeidsmigranten zijn.

De toeristenbelasting is een algemeen dekkingsmiddel, wat betekent dat de gemeente vrij is in de besteding van de inkomsten.

In de kadernota 2017 is bepaald dat de tarieven van de toeristenbelasting worden gecorrigeerd met de inflatiecorrectie (2018: +1,4%) waarbij het hoge tarief extra wordt verhoogd met € 0,09.

Regionaal gezien is de toeristenbelasting in 2018 gemiddeld € 1,21 (hoog tarief € 1,33, laag tarief € 1,10) per overnachting. Het hoge tarief in Horst aan de Maas ligt in 2018 5% boven het regionale gemiddelde en het lage tarief ca. 23% onder het regionale gemiddelde. Gemiddeld gezien is het tarief toeristenbelasting in Horst aan de Maas 8% lager dan het regionale gemiddelde.

Toeristenbelasting EcdP en Grandorse

Belanghebbenden zijn geïnformeerd over de toeristenbelasting. Nadat de aangiften voor de toeristenbelasting zijn ontvangen zullen er aanslagen toeristenbelasting opgelegd gaan worden.

Baatbelasting

Baatbelasting wordt geheven ter dekking van door de gemeente aangelegde voorzieningen in de openbare ruimte. De particuliere eigendommen die gebaat zijn, worden in de heffing van de baatbelasting meegenomen. Er is in 2018 nog één baatbelasting geheven, te weten de baatbelasting voor de riolering aan de Kreuzelweg. Deze loopt nog tot 2023. Bij het vaststellen van de verordening Baatbelasting Kreuzelweg heeft de gemeenteraad bepaald dat deze niet jaarlijks met een inflatiecorrectie geïndexeerd wordt.

Precariobelasting

Precariobelasting wordt geheven voor het hebben van voorwerpen onder, op of boven de voor de openbare dienst bestemde gemeentegrond.

Marktgelden

Marktgelden worden geheven voor het innemen van een standplaats tijdens de weekmarkt. In Meerlo, Swolgen en Tienray zijn geen marktdagen en is de heffing van marktgelden niet aan de orde. De promotiegelden die door de marktlieden in het centrum van Horst worden betaald, zijn vanaf 2011 in de heffing van de marktgelden meegenomen.

De promotiegelden worden doorbetaald aan de stichting Centrummanagement Horst aan de Maas die hier vervolgens collectieve activiteiten t.b.v. het promoten van het centrum van Horst mee bekostigt.

Reclamebelasting

Reclamebelasting wordt geheven voor openbare aankondigingen (reclameobjecten) in het centrum van Horst, die zichtbaar zijn vanaf de openbare weg. Deze heffing is in 2008 op verzoek van de ondernemers van het centrum van Horst ingevoerd. De opbrengst van de reclamebelasting wordt, onder inhouding van € 5.000, doorbetaald aan de Stichting centrummanagement Horst aan de Maas, die hier vervolgens collectieve activiteiten t.b.v. het promoten van het centrum van Horst mee bekostigt.

De hoogte van het tarief is sinds 2015 afhankelijk van de ligging en de WOZ-waarde van de vestiging en niet meer van de grootte van

Lijkbezorgingsrechten

Lijkbezorgingsrechten zijn vergoedingen voor diverse diensten die de gemeente verricht in het kader van de lijkbezorging. De hoogte van de lijkbezorgingsrechten wordt in overleg met het kerkbestuur vastgesteld.

Leges

Met het heffen van leges dekt de gemeente de kosten die de gemeente maakt voor het leveren van bepaalde diensten. De tarieven zijn gebaseerd op maximale kostendekkendheid. Conform de kadernota 2017 zal een verkennend onderzoek gedaan worden naar de mogelijkheden in de mate van kostendekkendheid van de leges en tarieven van de leges in titel 2 en 3 van de tarieventabel. Hierbij wordt als uitgangspunt genomen het ophogen van deze tarieven naar 80% kostendekking. Dit onderzoek zal in de loop van 2019 worden afgerond.

De kostendekkendheid van de leges 2018 wordt hieronder per titel van de legesverordening inzichtelijk gemaakt:

• Titel 1: Algemene dienstverlening zoals o.a. huwelijksvoltrekkingen/partnerschapsregistratie, inlichtingen uit de basisregistratie personen (BRP), reisdocumenten en rijbewijzen;
• Titel 2: Dienstverlening vallend onder fysieke leefomgeving/omgevingsvergunningen;
• Titel 3: Dienstverlening vallend onder de Europese dienstenrichtlijn. Onder de laatstgenoemde titel vallen o.a. aanvragen in het kader van de drank- en horecawet en de kinderopvang.

Kwijtschelding

Voor de gecombineerde aanslag gemeentelijke heffingen kan een verzoek tot kwijtschelding worden ingediend. Of iemand voor kwijtschelding in aanmerking komt, hangt af van een aantal factoren. Aan de hand van de financiële situatie beoordeelt de gemeente of iemand voor gehele of gedeeltelijke kwijtschelding in aanmerking komt. Als basis gebruiken we hiervoor  wet- en regelgeving en de door de gemeenteraad vastgestelde Leidraad Invordering Gemeentelijke belastingen 2018.

Kwijtschelding is mogelijk voor de volgende heffingen:

• OZB
• Rioolheffing
• Afvalstoffenheffing

Vanaf 2017 is het mogelijk om maandelijks de ontvangen kwijtscheldingsverzoeken bij het Inlichtingenbureau te laten toetsen. Daarom biedt de gemeente vanaf die tijd de mogelijkheid een verkort aanvraagformulier in te vullen. Op basis van dit verkorte formulier vindt de uitvraag bij het  Inlichtingenbureau plaats. Als deze toetsing een afwijzing oplevert is het nog altijd mogelijk een volledig aanvraagformulier kwijtschelding in te vullen dat door de gemeente zelf wordt beoordeeld. Het is daardoor mogelijk dat een inwoner zowel een verkorte aanvraag doet  als een volledig aanvraagformulier invult.

Er zijn in 2018 meer kwijtscheldingsaanvragen, een stijging van 10,6%, ontvangen dan in 2017. De drempel om een verkort verzoek in te dienen is laag gezien de toename in 2018 ten opzichte van 2017.

Afwijzing op een verkorte aanvraag stimuleert om toch nog een volledige kwijtscheldingsaanvraag in te dienen. Deze volledige aanvragen resulteren meestal, gezien de stijging van het aantal afwijzingen ten opzichte van vorig jaar, in een afwijzing. Daardoor wijkt ook het aantal gevallen 2017 en 2018 waarin geen kwijtschelding is verleend ten opzichte van 2016 af.

In verband met toetsing bij het Inlichtingenbureau waren er eind 2018 nog 3 aanvragen in behandeling.

Het verleende kwijtscheldingsbedrag en het aantal toegekende kwijtscheldingen in 2018 is nagenoeg gelijk gebleven ten opzichte van 2017.

Belastingplichtigen met een eigen woning kunnen ook voor kwijtschelding in aanmerking komen als de woning ‘onder water staat’: het hypotheekbedrag is dan hoger dan de WOZ-waarde. Omdat de eigenwoningbezitters niet alleen een aanslag afvalstoffenheffing maar ook een aanslag OZB en een aanslag rioolheffing ontvangen, is het kwijt te schelden bedrag in deze gevallen hoger.

Ondernemers kunnen ook voor kwijtschelding in aanmerking komen als ze aan de overige voorwaarden voor kwijtschelding voldoen. In 2018 is er geen kwijtschelding verleend aan een ondernemer.

Invordering gemeentelijke belastingen

In 2018 zijn er 10 invorderingsrondes geweest. Het aantal betekende dwangbevelen is ten opzichte van 2017 gedaald. Deze daling heeft er mogelijk mee te maken dat het gebruik van de berichtenbox van MijnOverheid bij meer inwoners bekend is. De verwachting is dat het aantal dwangbevelen in de toekomst, ten opzichte van 2018 nog verder zal dalen.

Het bedrag oninbaar is ten opzichte van 2017 afgenomen. Er zijn minder faillissementen en schuldsaneringsregelingen geweest.

Risico-inventarisatie algemene risico’s

Voor de Jaarrekening 2018 zijn de risico’s geactualiseerd. Daarbij is beoordeeld

• in hoeverre eerder geïnventariseerde risico’s actueel zijn voor wat betreft de kans en maximaal financieel gevolg en
• of er nieuwe risico’s zijn bijgekomen.

Uit de inventarisatie blijkt dat er 122 algemene risico’s zijn. De geïnventariseerde risico’s zijn aan de hand van kans en maximaal financieel gevolg verdeeld over onderstaande matrix.

Toelichting matrix

Op de horizontale as is de kans weergegeven dat het risico zich voordoet. Op de verticale as is de maximale financiële omvang (bedrag) van het risico weergegeven. De financiële klassen zijn ingedeeld zoals vastgesteld in de nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen 2014. Een risico in het groene gebied vormt geen direct gevaar voor de continuïteit van de organisatie. Een risico in het oranje gebied vraagt extra aandacht. Een risico dat een risicoscore heeft in het donkerrode gebied (helemaal rechtsboven) vereist directe aandacht. Deze risico’s kennen immers een grote financiële omvang, de kans dat dit risico zich voordoet is als hoog (>90%) ingeschat en het financieel gevolg van > € 1.000.000.

Hieronder is het belangrijkste risico, met de grootste kans en hoogste financiële klasse, toegelicht. Dit risico correspondeert met het risico dat in de risicomatrix onderstreept en vetgedrukt is. De in de tabel genoemde kanspercentages en financiële klasse verwijzen naar bovenstaande matrix. Andere risico’s zijn in omvang of kanspercentage afgenomen, waardoor deze niet meer in de rode, donkerrode of donker oranje cellen voorkomen.

Risico’s grondexploitaties

In de huidige Nota Grondbeleid (vastgesteld op 20 september 2016) is de Algemene reserve grondexploitatie (ARGE) vastgesteld met een ondergrens van € 1,7 miljoen en de bovengrens op € 2,7 miljoen. In verband met de winstnemingen als gevolg van de implementatie van de POC-methode (percentage-of-completion) heeft de raad bij de behandeling van de jaarrekening 2017 ingestemd met het loslaten van deze bovengrens, om de door de nieuwe regelgeving voor winstneming in grondexploitaties ontstane externe risicobuffer (ARGE) op een adequate manier in te kunnen zetten voor het opvangen van eventuele toekomstige boekhoudkundige verliezen in grondexploitaties. In de Herzieningsrapportage 2018 (raad oktober 2018) is de reserve POC-winst ingesteld, die de buffer vormt tussen de ARGE en de projecten. Tegelijkertijd is de bandbreedte van de ARGE terug naar de oorspronkelijke grenzen van € 1,7 tot € 2,7 miljoen gezet. In de Reserve POC-winst worden de POC-winsten gestort. Bij de Jaarrekening wordt de POC-winst genomen zoals de BBV voorschrijft. Overheveling van de Reserve POC winst naar de ARGE gebeurt op basis van de meer voorzichtige winstnemings-praktijk van voor 2017, waarbij ook de totale toekomstige kosten, project-risico’s en de boekwaarde in het project worden meegewogen. Daarmee vormt de Reserve POC-winst de externe projectbuffer, voor het opvangen van boekhoudkundige verliezen (terugnemen van eerder genomen POC-winst).

Benodigde weerstandscapaciteit voor algemene risico’s

Naast de hoogte van de ARGE is het noodzakelijk de benodigde weerstandscapaciteit te bepalen voor de algemene risico’s.

De totale omvang van de geïnventariseerde algemene risico’s is € 46.580.809. Dit betekent dat als alle risico’s zich in volle omvang tegelijk voordoen dit naar verwachting € 46.580.809 kost. Hierbij is geen rekening gehouden met de waarschijnlijkheid (kans) dat het risico zich voordoet.

De benodigde weerstandscapaciteit wordt bepaald met behulp van een risicosimulatie, de zogenaamde Monte Carlo simulatie (statistische simulatie). Uitgangspunt hierbij is dat de risico’s zich nooit allemaal tegelijk zullen voordoen en ook niet met een maximale omvang zullen optreden.

Daarnaast is in de Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen (16 september 2014) het uitgangspunt vastgesteld dat we 90% zekerheid willen hebben dat het beschikbare weerstandsvermogen toereikend is om de risico’s af te dekken. Dit wordt het zekerheidspercentage genoemd.

Uitgaande van het vastgestelde zekerheidspercentage van 90% is er een weerstandscapaciteit nodig voor de algemene risico’s van minimaal € 6.507.044. Dit wil concreet zeggen dat met een zekerheid van 90% kan worden gesteld dat een weerstandsvermogen van € 6.507.044 toereikend is om de risico’s af te dekken.

Beschikbare weerstandscapaciteit = Algemene Reserve basis

Een organisatie loopt altijd risico’s. Of de gemeente in staat is de gevolgen van de risico’s op te vangen zonder dat het beleid of de uitvoering daarvan in gevaar komt, wordt weergegeven door de 'weerstandscapaciteit'. Onder weerstandscapaciteit verstaan we de middelen en mogelijkheden die de gemeente heeft om onverwachte, niet-begrote kosten te kunnen dekken. Weerstandscapaciteit bestaat uit de Algemene Reserve basis. Conform de Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen wordt deze reserve niet voor andere zaken bestemd.

Naast deze Algemene Reserve basis zijn er ook nog overige middelen die ook gebruikt kunnen worden om mogelijke om niet begrote kosten - die onverwacht en substantieel zijn - te dekken. Daarvoor komen de volgende onderdelen in aanmerking:

• Vrij besteedbare reserves: de ‘Algemene reserve vrij aanwendbaar’ en de ‘Algemene reserve winst verkoop aandelen Essent’.
• Post Onvoorzien: vanaf 2014 is hiervoor in de begroting een bedrag van € 50.000 structureel opgenomen.
• Stille reserves: de gebouwen en gronden die de gemeente in bezit heeft vertegenwoordigen een zekere waarde. Wanneer de marktwaarde hoger is dan de boekwaarde is er sprake van stille reserves. Daarbij houden we er rekening mee dat niet ieder eigendom (op korte termijn) kan worden verkocht. De omvang van de stille reserves is bij de Programmabegroting 2013 nog in beeld gebracht en bedroeg toen circa € 57 miljoen (exclusief pachtgronden). Voor deze middelen geldt dat deze gelden niet op korte termijn beschikbaar zijn.
• De diverse bestemmingsreserves. De bestemmingsreserves zijn al apart gezet om bepaalde projecten en dergelijke te dekken. Echter de raad kan via een besluit de bestemming van de reserve ook wijzigen en daarmee ook gebruiken om grote tegenvallers op te vangen.

Benodigde weerstandscapaciteit versus beschikbare weerstandscapaciteit

Om te bepalen in hoeverre het weerstandsvermogen toereikend is, wordt de ratio weerstandsvermogen berekend. De berekeningswijze hiervan is als volgt:

Ratio weerstandsvermogen = Beschikbare weerstandscapaciteit / Benodigde weerstandscapaciteit

Bij de Begroting 2017 en 2018 is de benodigde weerstandscapaciteit in de Algemene reserve basis gehandhaafd op € 6.633.666.

De ratio is nu € 6.633.666/ € 6.507.044 = 1,02. Dit zit tussen de onder- en bovengrens van de gestelde norm van 1,0 – 1,4.

Uitgaande van een ratio van minimaal 1,0 is de Algemene Reserve basis voldoende groot. Die hoeft niet aangepast te worden.

In onderstaande tabel zijn de verschillende weerstandsnormen toegelicht.

Kengetallen

De financiële kengetallen, gebaseerd op de jaarrekening 2018, zien er  als volgt uit:

Betekenis van deze kengetallen:

1. Ratio 1 en 2. Netto schuldquote en netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen: hoe lager het percentage hoe beter. Dit percentage geeft de schuldenlast ten opzichte van de eigen middelen aan. Kortom hoe hoger de baten zijn hoe meer schulden de gemeente aan kan. We zien hier een lichte verslechtering.
2. Ratio 3. Solvabiliteitsratio: hoe hoger het percentage hoe beter. Dit percentage geeft aan in welke mate wij aan onze financiële verplichtingen kunnen voldoen. Dit percentage verslechtert ten opzichte van de jaarrekening 2017 met 1%.
3. Ratio 4. Grondexploitatie: hoe lager dit percentage hoe beter. Grondexploitaties vormen een groot risico zoals in de afgelopen jaren is gebleken. Dit kan dus een forse impact hebben op de financiële positie van de gemeente. Ten opzichte van de jaarrekening 2017 en begroting 2018 halveert deze ratio. Dit betekent een forse verbetering.
4. Ratio 5. Structurele exploitatieruimte: hoe hoger dit percentage hoe beter. Dit percentage geeft aan dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten te dekken. Ten opzichte van de jaarrekening 2017 is dit licht gedaald.
5. Ratio 6. Belastingcapaciteit: hoe lager dit percentage hoe beter. Dit percentage bepaalt de ruimte om de belastingen te verhogen. Dit percentage geeft weer hoe de lastendruk van Horst aan de Maas zich ontwikkelt ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Ten opzichte van de jaarrekening 2017 blijft dit percentage gelijk.

Normering van de kengetallen volgens ministerie van Financiën.

Via de website van het ministerie van Financiën is te zien hoe zij een norm toekennen aan de kengetallen, waarbij 3 categorieën worden onderscheiden. Categorie A is het minst risicovol, categorie C is het meest risicovol.

Constateringen samengevat:

• Er is een afname van de vaste schulden, echter daar tegenover staat een toename van de vlottende schulden. Het eigen vermogen neemt ten opzichte van de jaarrekening 2017 licht af. Dit zorgt voor lichte een verslechtering van de ratio Netto schuldquote. We zitten voor de 2 schuldquota in de laagste risicocategorie.
• De solvabiliteitsratio daalt ten opzichte van de jaarrekening 2017 met 1%. Het eigen vermogen daalt in 2018 licht. Het totaal van de passiva van de jaarrekening 2018 neemt iets toe ten opzichte van de jaarrekening 2017. Hierbij zitten we in de middelste risicocategorie.
• Het risico van de grondexploitaties is ten opzichte van de jaarrekening 2017 gehalveerd. Dit komt doordat de boekwaarde van de gronden in exploitatie is gehalveerd. Dit is positief omdat hieruit blijkt dat we steeds minder risico lopen als gemeente op grondexploitaties. Hierbij zitten we in de laagste risicocategorie.
• De structurele exploitatieruimte is ten opzichte van de jaarrekening 2017 nagenoeg gelijk gebleven. Ten opzichte van de begroting is dit percentage in de jaarrekening 2018 lager geworden. Echter voor zowel de begroting als voor de jaarrekening geldt dat de incidentele lasten volledig worden gedekt door de incidentele baten.
• Ratio belastingcapaciteit: Dit ratio wijzigt niet. Voor belastingcapaciteit zitten we beide jaren in de middelste risicocategorie.

Conclusie

Gebaseerd op de cijfers in de jaarrekening 2018 kunnen we de volgende conclusie trekken uit de berekende kengetallen:

De beide schuldquota blijven ruim onder de 90% en vallen dus in de laagste risicocategorie. De solvabiliteitsratio laat een lichte verslechtering zien. De ratio van de grondexploitatie laat een flinke verbetering zien ten opzichte van de jaarrekening 2017. Daarnaast worden de structurele lasten volledig gedekt door structurele baten. Bij de belastingcapaciteit wijzigt de ratio niet. Kortom het gevoerde beleid heeft over het geheel genomen een positief effect.

Het gevoerde beleid is dan ook conform de doelstellingen die in het coalitieakkoord staan.

De doelstellingen van het coalitieakkoord zijn:

• De eigen vermogenspositie wordt behouden, c.q. versterkt, het betreft de solvabiliteit, die dus verbetert;
• Dekking van investeringen via de reservepositie vermijden we, met uitzondering van zaken die in de risicoparagraaf van de begroting worden vermeld en met uitzondering van investeringen in duurzaamheid die zich terugverdienen, het betreft hier de solvabiliteit en schuldquote;
• De lasten voor de inwoners en bedrijven stijgen niet, het betreft hier de belastingcapaciteit.

De paragraaf kapitaalgoederen geeft inzicht in de vastgestelde beleidskaders voor het beheer en onderhoud van infrastructuur en voorzieningen in de openbare ruimte. Het gaat hierbij om wegen, riolering, groen en gemeentelijke gebouwen. De kapitaalgoederen leveren een bijdrage aan de realisatie van gemeentelijke doelen op het gebied van wegen,  milieu en duurzaamheid, openbaar groen, onderwijs en dienstverlening. 

De raad heeft bij het vaststellen van de onderhoud en beheerprogramma’s de keuze uit kwaliteitsniveaus. Daarmee heeft zij een afwegingskader voor de inzet van financiële middelen, voor zover deze passend zijn binnen de financiële positie van de gemeente. In de tabellen van deze paragraaf is geen rekening gehouden met de directe kosten.

In deze paragraaf worden ook de doelstellingen en maatregelen voor de (gemeentelijk)gebouwen weergegeven. Er zijn ook doelstellingen en maatregelen van wegen, riolering en  openbaar groen zijn in de betreffende programma's opgenomen.

1. WEGEN

In programma 4 ruimte, wonen en mobiliteit is als hoofddoelstelling opgenomen een openbare ruimte die schoon, heel, veilig en goed toegankelijk is. Om invulling aan deze doelstelling te geven zorgen wij voor een adequaat beheerplan wegen. Dit betekent dat ook de hierin aanwezige civiele kunstwerken en openbare verlichting efficiënt en doelmatig beheerd worden.

2. RIOLERING

In programma 4 - ruimte, wonen en mobiliteit - staat als hoofddoelstelling onder meer de zorg voor het rioolbeheer. Dit gebeurt op basis van een jaarlijks op te stellen operationeel plan, dat invulling geeft aan het vastgestelde VGRP (verbreed gemeentelijk rioleringsplan).

3. GROEN

In programma 4 - ruimte, wonen en mobiliteit - staat als hoofddoelstelling onder andere de zorg voor het openbare groen. Groen draagt bij aan de 'quality of life' en het welzijn van mensen. Ook levert groen een bijdrage aan een goede woon- en leefomgeving en een verfraaiing van de kernen.

4. GEBOUWEN

De gemeente Horst aan de Maas heeft divers vastgoed in haar bezit. Dit vastgoed wordt ingezet voor bepaalde doeleinden. Daarbij gaat het om:

1. Eigen gebruik

2. verhuur aan verenigingen / organisaties voor hun activiteiten

3. het realiseren van toekomstige strategische doeleinden

4. overige eigendommen (rest)

Het streven blijft om een zo groot mogelijk rendement (zowel inhoudelijk als financieel) te halen met een zo beperkt mogelijk bezit. Het sturen op veiligheid, duurzaamheid en inzicht in het voldoen aan wet en regelgeving wordt beter verankerd door de keuze voor de RgdBOEI methodiek. Deze methodiek vervangt de NEN2767 methodiek, die alleen naar onderhoud kijkt.

Inleiding

In het BBV 2004 (Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten) is de paragraaf 'financiering' voorgeschreven voor zowel de begroting als de jaarrekening. In deze paragraaf worden de plannen, feiten en visie over financiering uiteengezet. De Wet Financiering Decentrale Overheden (wet FIDO) schept een kader voor de treasuryfunctie, levert een bijdrage aan de kredietwaardigheid van de openbare lichamen en bevordert de transparantie van de treasuryfunctie. Deze wet introduceert twee instrumenten op het gebied van de treasuryfunctie:

• het treasurystatuut,
•  de financieringsparagraaf.

Het treasurystatuut heeft als doel bestaande verantwoordelijkheden en bevoegdheden te formaliseren en expliciet vast te stellen. De gemeenteraad kan dan beter invulling geven aan zijn verordenende en controlerende bevoegdheid. De financieringsparagraaf heeft als doel inzicht te geven in de algemene interne en externe ontwikkelingen die van belang zijn voor treasury en bevat informatie op het gebied van risicobeheer, de financieringspositie en de leningen- en uitzettingenportefeuille.

Voor het verslagjaar 2018 is het vastgestelde "Treasurystatuut 2015-2018" leidend.

In de financiële verordening 2017, artikel 14 van onze gemeente is bepaald dat het college een treasurystatuut vast stelt waarin de doelstellingen, uitgangspunten en richtlijnen van de financieringsfunctie zijn opgenomen. In de collegevergadering van 10 december 2018 is het nieuwe treasurystatuut 2019-2022 vastgesteld. De aanpassingen in het nieuwe statuut betreffen voornamelijk functiebenamingen en afdelingsbenamingen zoals deze momenteel binnen de organisatie gehanteerd worden. Verder zijn in het treasurystatuut de volgende onderdelen geregeld:

• de organisatie voor het opstellen van het treasurybeleid
• de planning en controlcyclus
• de organisatie van de uitvoering van de treasury-activiteiten en
• de interne en externe controle

In overeenstemming met de financiële verordening artikel 14 is het "Treasurystatuut 2019-2022" ter kennisgeving aangeboden aan de raad en de auditcommissie.

In Europees verband zijn afspraken gemaakt om de overheidsuitgaven nu en op langere termijn houdbaar te laten blijven. Deze maatregelen zijn vertaald naar Nederlandse wetgeving. Zoals de invoering van het verplicht schatkistbankieren (Wet Fido) en de Wet houdbare overheidsfinanciën (Wet Hof).

Wet houdbare overheidsfinanciën (Wet Hof) / EMU saldo

Om hun financieringstekort te beheersen en terug te brengen, hebben de landen van de Eurozone (Europese Commissie) in het Verdrag van Maastricht een norm afgesproken. Het nationale financieringstekort mag niet meer bedragen dan 3% van het Bruto Binnenlands Product (BBP), waarbij de overheidsschuld niet hoger dan 60% van het BBP mag zijn.

Per 1 januari 2014 is de Wet Houdbare overheidsfinanciën ingevoerd. Daarin worden Europese afspraken over de beheersing van de schuldenlast en het begrotingstekort vertaald naar nationale wetgeving om te waarborgen dat het begrotingstekort binnen de perken blijft. Het aandeel van de landelijke decentrale overheden in de berekening van het begrotingstekort van 3% bedraagt 0,5%. Alle gemeenten samen nemen daarvan circa 0,34% voor hun rekening.

In de wet staat dat gemeenten een gelijkwaardige bijdrage moeten leveren aan het terugdringen van het EMU-tekort. Het onderhandelingsakkoord tussen het Rijk en de decentrale overheden heeft de aanvankelijke scherpe kantjes van de regels afgehaald door een tekort van 0,5% BBP toe te staan voor de eerste jaren. Bovendien werden er geen sancties opgelegd als er toch sprake was van overschrijdingen.

Daarnaast gelden de regels voor het maximale begrotingstekort niet voor elke gemeente apart, maar voor alle gemeenten samen. Dat betekent dat een gemeente of provincie die in een jaar fors investeert dat gewoon kan doen als alle gemeenten samen maar binnen de norm blijven. De vier grote gemeenten samen hebben een aandeel van 85% op de grootte van het tekort. Het aandeel van onze gemeente is uitermate gering.

In het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV, art. 19) is de verplichting vastgesteld dat de gemeenten ramingen van het EMU-saldo dienen te verstrekken over het voorafgaande jaar, het actuele jaar en het volgende jaar. Met ingang van 2017 is conform de vernieuwing BBV de ontwikkeling van het EMU-saldo voor de drie jaren volgend op het begrotingsjaar vereist in de meerjarenbegroting.

De EMU-tekortruimte voor decentrale overheden is voor jaren 2019 tot en met 2022 vastgesteld op 0,4% van het bruto binnenlands product per jaar. Deze ruimte zal worden onderverdeeld tussen gemeenten, provincies en waterschappen.

De individuele overheden (gemeenten, provincies en waterschappen) verstrekken onderstaande gegevens jaarlijks aan het CBS. Indien hieruit blijkt dat op macroniveau het EMU-saldo overschreden wordt, zullen de gemeenten, provincies en waterschappen hierover worden geïnformeerd. De gemeenten worden (nog) niet afgerekend op een eventueel hoger EMU-tekort.

Financieringspositie

Voor een duidelijk beeld van de mogelijke risico's bij de financiering geven we aan welke omvang de financiering binnen onze gemeente heeft. In onderstaande tabel staat de positie ultimo 2018. Daarbij wordt de verhouding weergegeven tussen het Eigen en Vreemd Vermogen.

Het tekort aan financieringsmiddelen wordt met externe financieringsmiddelen “kort of lang” gefinancierd. Het keuzemoment voor het aantrekken van een vaste geldlening (‘lang-geld”) wordt naast het inzicht in de geldstromen bepaald door:

• de marktverwachtingen
• de wettelijke bepalingen en
• de toetsingscriteria van de provincie m.b.t. de kasgeldlimiet en de renterisiconorm (wet FIDO).

Het is niet toegestaan alles met “kort geld” - een kasgeldlening - te financieren. Er zijn criteria opgesteld voor de lokale overheden om te voorkomen dat in de toekomst men bij herfinanciering met financiële tegenvallers wordt geconfronteerd. De kasgeldlening is een instrument waar door de lokale overheden veel gebruik van wordt gemaakt omdat er in de markt momenteel een negatieve rente op wordt gegeven door de verstrekkers van de lening.

In onderstaande grafieken ziet u

• de ontwikkeling van de langlopende schulden in de afgelopen jaren en
• de ontwikkeling van de totale langlopende en kortlopende leningen.

Op 20 december 2016 is de Raad akkoord gegaan met het definitieve akkoord vervlechting in het kader van het Plan van Aanpak Programma Greenport Venlo. Dit akkoord behelst o.a. een verstrekking van € 10,5 miljoen aan vaste geldleningen aan het nieuwe Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo. Dit verklaart voor het merendeel de forse stijging van 2016 naar 2017.

Risicobeheer: kasgeldlimiet en rente-risiconorm

De gemeente verstrekt enkel leningen of garanties aan derden uit hoofde van haar publieke taak. Hiervoor is een besluit van de raad noodzakelijk. Om de budgettaire risico's te beperken, zijn twee normen op grond van de Wet Financiering Decentrale Overheden van belang: de kasgeldlimiet en de rente-risiconorm.

Kasgeldlimiet

Deze limiet heeft betrekking op leningen met een looptijd tot maximaal 1 jaar (max. 8,5% van het bedrag van de begroting). Het gaat hierbij om renterisico’s van de vlottende schuld. Toegestane instrumenten bij het aantrekken van kortlopende middelen zijn daggeld, kasgeldleningen en de kredietlimiet op rekening-courant. Met het in werking treden van het schatkistbankieren moeten overtollige gelden boven de normgrens van schatkistbankieren in de schatkist gestort te worden. Van andere uitzettingen was in 2018 geen sprake. Bij het aantrekken van financieringen voor langer dan een jaar zijn uitsluitend geldleningen toegestaan.

De vlotte schuld wordt afgezet tegen de norm van de kasgeldlimiet. De kwartaalrapportages zijn belangrijk voor het signaleren van mogelijke overschrijdingen. Als dit structureel is en er sprake is van een overschrijding van drie opeenvolgende kwartalen, moet de gemeente met de provincie in overleg over een beëindiging van de overschrijding. De gemeente wordt dan verplicht een vaste geldlening af te sluiten (consolideren).

Uit onderstaand overzicht blijkt dat de kasgeldlimiet in kwartaal 1 en 4 van 2018 een lichte overschrijding laat zien. De overschrijding van kwartaal 4 zal in de komende 2 kwartalen van 2019 teruggebracht moeten worden. De hoogte van de vlottende schuld is sterk afhankelijk van de mate en het tempo van uitvoering van geraamde investeringen en grondverkopen.

Renterisiconorm

De renterisiconorm heeft betrekking op financieringen met een rentetypische looptijd van langer dan 1 jaar. De gemeente loopt renterisico over:

• dat deel van de leningenportefeuille dat in een jaar in aanmerking komt voor herfinanciering of renteherziening en
• nieuw aan te trekken langlopende leningen.

Aansluitend op de geactualiseerde Wet Fido is per 1 januari 2010 de nieuwe Uitvoeringsregeling financiering decentrale overheden in werking getreden. Vanaf dat moment wordt de risiconorm berekend op basis van een percentage (20%) van het begrotingstotaal. Doel is het renterisico bij herfinanciering te beheersen. Jaarlijks mogen de verplichte aflossingen en de renteherziening niet meer bedragen dan 20% van het begrotingstotaal.

Het schema hieronder laat zien dat we ruim onder de renterisiconorm zijn gebleven. De provincie toetst de kasgeldlimiet en renterisiconorm uit hoofde van haar financiële toezicht.

Nieuwe BBV richtlijnen Rente 2016

Om ervoor te zorgen dat in de begroting en verantwoording de totale rentelasten en de daaraan gekoppelde financieringsbehoefte inzichtelijk zijn, wordt in de BBV voorgeschreven dat de paragraaf financiering voortaan ook in ieder geval inzicht geeft in

• de rentelasten,
• het renteresultaat,
• de financieringsbehoefte en
• de manier waarop rente aan investeringen, grondexploitaties en taakvelden wordt toegerekend.

De commissie BBV adviseert hiervoor een renteschema op te nemen in de paragraaf financiering. Onderstaande schema voldoet aan het genoemde advies.

De omslagrente wordt berekend door de aan de taakvelden toe te rekenen rente te delen door de boekwaarde per 1 januari van de vaste activa die integraal zijn gefinancierd. De omslagrente wordt vervolgens op consistente en eenduidige wijze toegerekend aan de individuele activa. Daarbij is differentiatie per investering of taakveld niet toegestaan. Het bij de begroting (voor)gecalculeerde omslagpercentage mag binnen een marge van 0,50% worden afgerond. Wijken de werkelijke rentelasten die (over een jaar) aan taakvelden hadden moeten worden doorbelast meer dan 25% af van de rentelasten die op basis van de voorgecalculeerde renteomslag aan de taakvelden is toegerekend, dan is een correctie verplicht. Dit is gerelateerd aan de fluctuaties van de rentetarieven op de geldmarkt.

In 2018 is ons traject van ontwikkeling als bedrijfsvoering voortgezet. Diverse resultaten zijn geboekt en daarmee hebben we onze toegevoegde waarde verbeterd. De verbeterde en verbrede servicedesk is operationeel, waardoor het voor de organisatie nog eenvoudiger wordt om op maat gemaakte dienstverlening geboden te krijgen. We zijn inmiddels ver gevorderd in het werken met business intelligence en zijn daar in Nederland een voorloper. We leveren dashboards die vakteams integreren in de manier van werken. Uit audits blijkt dat de basis van onze gehele bedrijfsvoering prima op orde is om op door te kunnen ontwikkelen.

We hebben de digitale basis voor strategisch personeelsmanagement steeds beter op orde. Dat is ook hard nodig omdat de komende jaren een majeure uitstroom aan personeel op de gemeentelijke markt en ook in onze gemeente wordt verwacht. In 2018 hebben we naast de HRM-technische zaken ons ook gericht op het orde krijgen van onze profilering. Met de gemeenteraad zijn we jaarlijks in gesprek over de organisatieontwikkeling en dat heeft in 2018 ook plaatsgevonden via interactieve presentaties. We hebben dat een energiegevende manier gevonden om samen te werken aan de uitdagingen van onze gemeente. We waarderen de betrokkenheid van de gemeenteraad om op een open wijze te kunnen sparren over de toekomst.

We zijn gestart met het herijken van de organisatievisie, de visie op dienstverlening en we hebben ons informatiebeleid geactualiseerd. We beseffen ons dat de uitdaging op de markt van personeel dusdanig is en nog meer gaat worden dat we ons zullen onderscheiden met aantrekkelijk werkgeverschap met een passende werkomgeving. Wij vinden het verstandig om dit samen met partners te doen met dezelfde focus. Mede daarom waren wij al eerder aangesloten bij de bestaande samenwerking met Venray en Venlo. In 2018 hebben we die samenwerking op bedrijfsvoering verder opgebouwd. We werkten samen toe naar eenhoofdige aansturing van bedrijfsvoeringsonderdelen via die gemeenten samen. Samen hebben we diverse resultaten geboekt. Momenteel wordt de samenwerking herijkt, omdat de focus van de gemeente Venlo is gewijzigd naar een meer intern gerichte aanpak. De thema’s Informatiehuis (voorheen Gegevenshuis), human resources, klantcontactcentrum/burgerzaken en informatietechnologie zijn benoemd als businesscases. Binnen het thema Sociaal Domein zijn de gesprekken gestart om de zogeheten bypass van Venlo weer te integreren tot een gezamenlijke aanpak. Bij het thema informatietechnologie (ICT) zijn de gemeenten Venray en Horst aan de Maas samen, als één, in gesprek geweest met het bestaande samenwerkingsverband ICT NML om toe te treden. We hebben daarbij geconstateerd dat toetreding tot ICT NML de komende drie jaren niet aan te bevelen is. Venray en Horst aan de Maas gaan daarom de automatisering en servicedesk samen voortzetten. Voor de samenwerking worden de volgende uitgangspunten gehanteerd:

• samenwerkingsvorm volgt op inhoud
• indien mogelijk aansluiten bij bestaande samenwerkingen
• indien mogelijk aansluiten bij lopende processen/verkenningen
• samenwerking op basis van netwerken voor beleidsthema’s
• centrale sturing voor bedrijfsvoeringsonderdelen gericht op uitvoering
• anticiperen op onderwerpen waar energie op zit
• vooruitdenken gericht op kansen
• nieuwe deelnemers kunnen aansluiten op de vastgestelde lijn.

Afgelopen jaar zijn er goede resultaten geboekt in het voldoen aan de vereiste beveiligings- en privacyregelgeving (BIG-maatregelen). Het Regionaal Historisch Centrum Limburg werkt samen met ons aan een e-Depot pilot. Het doel is om meer inzicht te krijgen in wat er nodig is om een gemeente te kunnen aansluiten op de e-Depotvoorziening van het RHCL. Welke maatregelen kan het RHCL nog nemen? Welke de gemeente? En wat zijn de technische, organisatorische, en mogelijk financiële consequenties daarvan?

De organisatie heeft in 2018 majeure stappen gezet in het lean maken van de werkprocessen. Dit traject wordt in 2019 organisatiebreed voortgezet. De combinatie van business intelligence, het lean traject en de doorontwikkeling van functioneel beheer maakt dat we steeds beter zicht krijgen op de efficiency van ons werk gericht op onze externe omgeving. In 2019 zullen wij onze externe dienstverlening doorontwikkelen aan de wensen van de omgeving.

In 2018 hebben we samen met ons nieuwe college de ambities van het collegeprogramma omgezet naar planning en gewenste investeringen. We hebben afspraken gemaakt om de ambities om te zetten in resultaten. In 2019 zullen de eerste resultaten daarvan worden getoond. Met de griffier hebben we samen afspraken gemaakt over de gewenste werkwijze met het bestuur.

INFORMATIEVEILIGHEID EN PRIVACY

Gemeenten zijn voor steeds meer beleidsterreinen verantwoordelijk. Er wordt veelvuldig gebruik gemaakt van de mogelijkheden van informatie-uitwisseling. Voor gemeenten is het dan ook noodzakelijk om de beveiliging van informatie professioneel te organiseren. Informatie moet immers beschikbaar en integer (betrouwbaar) zijn en mag alleen door bevoegden zijn in te zien (vertrouwelijk). Bij de uitwisseling van informatie moeten gemeenten voldoende rekening houden met beveiligings- en privacyaspecten.

Informatieveiligheid is veel meer dan ICT, het gaat in veel gevallen om de mens in de organisatie en de manier waarop deze met (informatieveiligheids)risico’s omgaat.

Om bovenstaande te borgen is in november 2013, tijdens de Buitengewone Algemene Ledenvergadering (BALV) van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Resolutie ‘Informatieveiligheid, randvoorwaarde voor de professionele gemeente’ bekrachtigd. Hierin geven de gemeenten aan de Baseline Informatiebeveiliging Nederlandse Gemeenten (BIG) te implementeren.

Halverwege 2017 zijn er ook voorschriften gekomen over de wijze van verantwoorden. De zogenaamde ENSIA. We komen daar hieronder op terug.

Op 25 mei 2018 is de nieuwe Europese privacywet, de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van kracht geworden. Deze nieuwe wetgeving zorgt voor harmonisatie van de privacyregelgeving in Europa en verbetering van de privacy(bescherming) van burgers.

De uitdagingen op het gebied van privacy en informatiebeveiliging hebben veel overlap, en worden sinds begin 2018 gezamenlijk opgepakt. In deze paragraaf rapporteren wij over de stand van zaken van beide onderwerpen, naast informatiebeveiliging wordt ook over privacy gerapporteerd.

Informatiebeveiliging

Implementeren BIG.

De BIG vormt de norm voor informatiebeveiliging voor gemeenten. De BIG bestaat uit een set van beveiligingsmaatregelen. De maatregelen zijn onder te verdelen in technische- (systemen) en organisatorische maatregelen. De implementatie van de BIG is een omvangrijk project dat relatief veel capaciteit vraagt en meerdere jaren beslaat. Bij de implementatie pakken we de maatregelen met de hoogste risico’s als eerste op. Uit de zelfevaluatie ENSIA 2018 komt naar voren dat 124 van de 146 vragen met "ja" beantwoord kunnen worden; een (globale) indicator voor de kwaliteit van de implementatie.

ENSIA

Gemeenten leggen elk jaar verantwoording af over de kwaliteit van de informatieveiligheid van diverse informatiesystemen. In 2017 gebeurde dit voor het eerst met een nieuwe Audit systematiek: de Eenduidige Normatiek Single Information Audit (ENSIA). ENSIA beoogt de verantwoording over informatieveiligheid beter en efficiënter te laten verlopen.

Voorheen waren er aparte verantwoordingsprocedures voor de Basisregistratie Personen (BRP), Paspoortuitvoeringsregeling (PUN), Digitale persoonsidentificatie (DigiD), Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG), Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) en de Structuur uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen (Suwinet). Met ENSIA is dit nu gebundeld, waardoor de gemeenten in één keer verantwoording afleggen over het gebruik van zes registratiesystemen.

De ENSIA zelfevaluatie is in 2018 voor het tweede jaar uitgevoerd. In de periode van 1 juli 2018 tot 31 december 2018 zijn de vragen voor de zogenaamde zelfevaluatie ingevuld. Vóór 1 mei 2019 legt het college middels een Collegeverklaring verantwoording over informatieveiligheid af aan de gemeenteraad. De resultaten hiervan staan hieronder samengevat weergegeven:

 Formeel is de collegeverklaring over 2018 beperkt tot de onderdelen Suwinet en DigiD. Een externe auditor geeft op de verklaring een Assurance rapport af.
Wij hebben als college verklaard dat onze gemeente voor 100% voldoet aan de voor DigiD en Suwinet geldende normen. Het Assurance rapport bevestigt deze uitkomst.

De rapportage zelfevaluatie ENSIA laat zien dat onze gemeente voor het overgrote deel aan de BIG-gerelateerde normen voldoet.

 Privacy

Op 25 mei 2018 is de nieuwe Europese privacywet, de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van kracht geworden. Deze nieuwe wetgeving zorgt voor harmonisatie van de privacyregelgeving in Europa en verbetering van de privacy(bescherming) van burgers.

Eind 2017 zijn we gestart om de privacy-basis op orde te krijgen. De maatregelen uit de AVG die per 28 mei 2018 verplicht zijn, zijn tijdig geïmplementeerd. Dit betreft:

1.         Privacy beleid

Het privacy beleid is een kader waarin wordt aangegeven aan welke principes de gemeente zich houdt. Het laat zien hoe de gemeente omgaat met persoonsgegevens en welke maatregelen de gemeente treft om te voldoen aan de wet- en regelgeving. Het beleid is op 8 mei 2018 vastgesteld door het college.

2.         Functionaris voor de Gegevensbescherming (FG)

De AVG verplicht gemeenten een functionaris voor de gegevensbescherming (een ‘interne privacy toezichthouder’) aan te wijzen. Deze functionaris is door het college ook op 8 mei 2018 aangewezen.

3.         Register van verwerkingen

Elke organisatie moet een overzicht opstellen van alle verwerkingen waar persoonsgegevens in gebruikt worden.

Dit ‘register van verwerkingen’ is samen met de functioneel beheerders en aanspreekpunten van elk team opgesteld. Dit register is op 23 mei 2018 op de website en op ‘overheid.nl’ gepubliceerd en wordt beheerd door de FG.

Daarnaast zijn onderstaande activiteiten uitgevoerd.

4.         Standaard verwerkersovereenkomst

Met alle externe partijen die persoonsgegevens voor de gemeente verwerken (verwerkers) moeten aanvullende afspraken over informatiebeveiliging en privacy gemaakt worden. Deze afspraken zijn opgenomen in de verwerkersovereenkomst. Onze gemeente heeft, middels onze FG, een actieve bijdrage geleverd in de werkgroep van de VNG die een standaard verwerkersovereenkomst voor gemeenten heeft opgesteld. Wij hanteren zelf ook deze standaard.

5.         Bewustwording

Om medewerkers bewust te maken van de privacy uitdaging in het algemeen, en de gevolgen van de AVG in het bijzonder zijn meerdere bijeenkomsten georganiseerd, en is het onderwerp gesproken in alle teamoverleggen. Tevens is een aantal handleidingen gepubliceerd op het intranet.

6.         Processen met betrekking tot rechten van betrokkenen

Organisaties moeten betrokkenen (personen) zowel actief als passief informeren over de persoonsgegevens die zij verwerken. Daarnaast stelt de AVG betrokkenen middels een aantal rechten in staat om controle uit te oefenen over zijn of haar persoonsgegevens. Het passief informeren gebeurt via de privacyverklaring op onze website. Deze is medio mei aangepast aan de AVG. We hebben in 2018 geen verzoek ontvangen van betrokkenen.

1. Inleiding
In deze paragraaf geven we inzicht  in de verbonden partijen.
Een verbonden partij is een privaat- of publiekrechtelijke rechtspersoon waarin de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft (artikel 1 BBV). Er is sprake van een bestuurlijk belang als er zeggenschap is op basis van stemrecht of vertegenwoordiging in het bestuur van de organisatie. Er is sprake van een financieel belang wanneer een beschikbaar gesteld bedrag niet verhaalbaar is bij faillissement of wanneer er financiële aansprakelijkheid bestaat als de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt.

Verbonden partijen voeren publieke taken uit die een relatie hebben met het bereiken van de doelstellingen van het programmaplan en de daaraan gekoppelde beleidsvoornemens.

2. Verbonden partijen
Er is op dit moment sprake van de volgende verbonden partijen:

Gemeenschappelijke regelingen:
1.    Veiligheidsregio Limburg-Noord
2.    Euregio Rijn-Maas-Noord
3.    Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorzieningschap Noord-Limburg West (NLW)
4.    Districtelijke Bundeling Handhavingscapaciteit
5.    Samenwerkingsovereenkomst Gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum
6.    Gemeenschappelijke Regeling Maasveren Limburg Noord
7.    Modulaire Gemeenschappelijke Regeling Sociaal Domein Limburg Noord
8.    RUD Limburg
9.   Omnibuzz

Coöperaties/vennootschappen:
10.     Ontwikkelbedrijf Greenport Venlo

Stichtingen/verenigingen:
-

Overig:
11.  Regio Venlo (vrijwillig samenwerkingsverband)
12.  Banenplein Limburg
13.    Aandelen:
    1 a t/mf. Diverse deelnemingen als gevolg verkoop aandelen Essent
    2. Waterleidingmaatschappij Limburg
    3. Bank voor Nederlandse Gemeenten
    4. Bodemzorg Limburg
   
Voor elk van deze partijen zijn de gegevens hieronder opgenomen in een uniform format. Van elke verbonden partij is de meest actuele financiële informatie vermeld. Bij voorkeur die van 2018.

* Nog geen definitieve jaarcijfers 2017 of 2018 bekend.

* Nog geen definitieve jaarcijfers 2018 bekend.

* Nog geen definitieve jaarcijfers 2018 bekend.

* Nog geen definitieve jaarcijfers 2018 bekend.

* Nog geen definitieve jaarcijfers 2018 bekend.

* Nog geen definitieve jaarcijfers 2018 bekend.

* Nog geen definitieve jaarcijfers 2018 bekend.

* De cijfers van 1 januari zijn obv de jaarrekening 2017 en de cijfers van 31 december betreffen schattingen op basis van de halfjaarcijfers van Enexis

* verwachting, nog geen definitieve jaarcijfers 2018 bekend.

* Nog geen definitieve jaarcijfers 2018 bekend.

Voortgang van de projecten

Over de hele linie is de economische groei en de herstellende woningmarkt goed voor de grondexploitatieprojecten. Er worden weer meer woningen verkocht en een aantal projecten nadert de voltooiing. De projecten in Horst en Sevenum hebben ook in de crisisjaren wel voortgang geboekt. Vooral in de kleine kernen betekent de economische groei dat weer meer kavels worden verkocht.

* De eindwaarde en contante waarde (prijspeil 1-1-2019) zijn gebaseerd op winstnemingen na toepassing van de POC-methode

Hieronder een overzicht van de vastgestelde grondprijzen in gemeentelijke grondexploitaties:

Prijzen exclusief belastingen (BTW of overdrachtsbelasting). Op de verkoop zijn de algemene verkoopvoorwaarden van toepassing.

Winstneming Grondexploitaties 2017 – 2018: Percentage of completion (POC)

Begin 2018 is (naar aanleiding van vragen door de commissie BBV over de in de Notitie Grondexploitatie 2016 opgenomen methode met betrekking tot tussentijds winst nemen bij grondexploitatiecomplexen met een positieve contante waarde) besloten deze methode dwingend op te leggen. Deze verandering houdt in dat verplicht tussentijds winst genomen moet worden, op basis van de percentage of completion (POC) methode. De methode schrijft voor dat, na toepassing van het voorzichtigheidsbeginsel, de te nemen winst op basis van het realisatiebeginsel wordt genomen. De tussentijdse winstneming op basis van realisatiebeginsel wordt bepaald door de formule:

[% Gerealiseerde kosten * % Gerealiseerde opbrengsten * Winstprognose -/- Projectspecifieke Risico’s]

Met de accountant is tijdens het controletraject meermaals overleg gevoerd over de POC-methode. Ambtelijk is een risico-analyse opgesteld. Deze risico-analyse geeft aan, dat ondanks dat er nu een hoog bedrag aan tussentijdse winst moet worden genomen, de opbrengsten en winsten in de projecten nog niet zo zeker zijn als de methodiek veronderstelt. De kosten gaan in de grondexploitatieprojecten voor de baten. Bovendien is er een demografisch perspectief waarin we rekening moeten houden met krimp in onze gemeente op middellange termijn (rond 2030 ligt het geprognosticeerde omslagpunt van groei naar krimp).

Toename financiële risico’s in de projecten
De methodiek die de commissie BBV oplegt, is zodanig dat de gemeente voor grotere risico’s wordt geplaatst. De POC-methode verplaatst de interne risicobuffer die in het project opgenomen was naar een reserve (dus buiten het project).

Het gevolg van deze koerswijziging is, dat er in het verdere verloop van de projecten vaker delen van de genomen winst moet worden teruggedraaid, oftewel boekhoudkundig verlies moet worden genomen. In deze paragraaf wordt daar nadrukkelijk voor gewaarschuwd.

In de Herzieningsrapportage 2018 is de behandeling van de POC-winst uitgewerkt.
Om te voorkomen dat de te vroeg genomen winsten wegvloeien naar bestedingsdoelen en daarmee eventuele toekomstige verliezen niet op te vangen zijn vanuit de reserve, is een reserve POC-winst ingesteld, waarin de POC-winsten worden gestort die in deze jaarlijkse cyclus worden gerealiseerd, en rekenkundige verliezen worden teruggestort naar de projecten.
Kort gezegd wordt de vroeg genomen winst nog een tijd in reserve gehouden voordat het definitief wordt vrijgegeven voor verdere besteding.

Omdat de methodiek zeer strikt is opgelegd, zonder rekening te houden met onze risico-analyse, wordt in de jaarrekening 2018 bij een aantal grondexploitaties een reeds genomen POC winst over 2017 gedeeltelijk teruggedraaid ten laste van de POC-reserve. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren doordat de kostenstijging leidt tot een lager % realisatie (toekomstige kosten stijgen), of door daadwerkelijke tegenvallers. In de projectenrapportage zijn specifieke tegenvallers nader toegelicht.

Werkwijze
In de Herzieningsrapportage 2018 is de oplossing beschreven, waarbij de strikte interpretatie van de POC-regels kan worden gehanteerd. Door een reserve POC-winsten in te stellen, wordt deze winst in eerste instantie nog niet afgeroomd.

1. De winsten op basis van POC zijn conform BBV genomen in de JR 2017, zonder rekening te houden met de riscioanalyse. 
2. Deze POC-winsten zijn gestort in de Reserve POC-winst. Deze reserve heeft geen bovengrens, maar winst wordt overgeheveld op basis van de winstprognoses inclusief risico-analyse.

Vervolg 2018

1. Op basis van de risico-analyse van het team Vastgoed & Grondexploitaties wordt bepaald welk deel van de genomen tussentijdse winst kan worden overgeheveld van de reserve POC-winst naar de Algemene Reserve Grondexploitaties (ARGE).
   Een deel van de vorig jaar vastgestelde POC-winst kan daarbij worden overgeheveld naar de Algemene Reserve Grondexploitatie waardoor aanvulling van deze reserve, hoewel deze door de overheveling naar de nieuwe POC-reserve onder de minimumgrens is gezakt momenteel niet noodzakelijk wordt geacht.  
2. Als de ARGE het normale maximum bereikt (€ 2,7 miljoen) wordt het meerdere op de reguliere wijze overgeheveld naar de Algemene Reserve vrij aanwendbaar.
3. In 2018 is in de herzieningsrapportage (okt 2018) verduidelijkt hoe dit in de praktijk zal worden toegepast.

Dit heeft in 2018 tot de volgende aanvullende winstnemingen of terugnames geleid:

Het nog te realiseren bedrag aan ombuigingen meerjarig bedraagt nog € 1,3 miljoen (2022). Eventuele nieuwe ombuigingen voortvloeiend uit het collegeprogramma zullen bij de volgende actualisatie van de ombuigingen worden toegevoegd.

Stand ombuigingen jaarrekening 2018

Ombuigingen gerealiseerd

Voor 2018 stonden voor de Centrale zandverwerkingsinstallatie (CVI) € 332.500 aan inkomsten geraamd. Op basis van de aan de contractant verleende ontgrondingsvergunning en rekening houdend met de in de samenwerkingsovereenkomst vastgelegde indexering hebben wij in 2018 € 353.392 ontvangen.

Nog te realiseren ombuigingen

Bedragen x 1.000

Inleiding

De Wet revitalisering generiek toezicht (Wet RGT) zorgt voor een vereenvoudiging van het toezicht tussen gemeenten en provincies. Het provinciaal toezicht wordt verlicht, en de gemeenteraad houdt zelf toezicht op de zogenaamde medebewindstaken. Deze taken zijn de uitvoering van regelingen van een hogere overheid. De in het kader van de Wet RGT relevante medebewindstaken zijn:

• ruimtelijke ordening en omgevingsrecht
• informatie- en archiefbeheer
• erfgoed
• huisvesting verblijfsgerechtigden

Om de gemeenteraad en de provincie zicht te geven op de uitvoering van de medebewindstaken is door de VNG een module op Waarstaatjegemeente.nl ingericht. De VNG is eind vorig jaar vrij abrupt gestopt met het aanbieden van deze module, die gemeente Horst aan de Maas tot nu toe heeft gebruikt om over de medebewindstaken te rapporteren aan de gemeenteraad. Gegevens uit deze module worden verwerkt in de paragraaf over de RGT in de jaarrekening. Tot nu toe wordt in zowel de programma’s in de jaarstukken als in een aparte paragraaf in de jaarstukken gerapporteerd over de medebewindstaken. Hierdoor bestaat er overlap in de verantwoording.

Om de verantwoording aan de gemeenteraad efficiënt en effectief vorm te blijven geven, gaan we vanaf de jaarrekening 2018 anders werken. We rapporteren nog maar op één plaats in de jaarrekening over de medebewindstaken. Hiermee wordt eenduidiger verantwoording afgelegd over de uitvoering van de medebewindstaken.

Rol van de provincie

Naast ontwikkelingen rond Waarstaatjegemeente.nl is de provincie een traject gestart om haar rol van toezichthouder op afstand beter te pakken. Daarom is een set vragenlijsten ontwikkeld, waarbij Horst aan de Maas heeft gefungeerd als pilotgemeente. Deze vragenlijsten worden jaarlijks uitgezet bij de Limburgse gemeenten. Op basis daarvan maakt de provincie een risicoanalyse, en wordt indien daar aanleiding toe is nader onderzoek gedaan. Door deze provinciale vragenlijsten verdwijnt voor de provincie de meerwaarde van een aparte paragraaf in de begroting over de medebewindstaken. De provincie verkrijgt de informatie die ze nodig heeft om toezicht te houden nu immers op een andere manier.

Nieuwe werkwijze

Om de hierboven genoemde redenen gaan we verantwoording over de medebewindstaken afleggen in de reguliere jaarstukken. Hiervoor moet wel het een en ander worden aangepast in de begroting en jaarrekening. Daarom wordt pas vanaf de jaarrekening 2019 gerapporteerd in de bestaande programma’s, waarmee de aparte RGT-paragraaf vervalt.

De jaarrekening 2018 is dus een soort tussenfase. In de huidige jaarrekening wordt in de paragraaf RGT ingegaan op de volgende zaken:

• De nieuwe werkwijze wordt kort toegelicht (de tekst die u nu leest).
• Er wordt ingegaan op het gevoerde informatie- en archiefbeheer. Dit omdat er hierover nog niet elders in de jaarstukken of gedurende het jaar wordt gerapporteerd. Bij de overige medebewindstaken is dit wel het geval, waardoor het geen meerwaarde heeft erover te rapporteren in deze paragraaf. Informatie hierover is terug te vinden in de reguliere programma’s in de jaarrekening.

Hieronder worden de oude en nieuwe opzet schematisch weergegeven:

1. Oude situatie

2. Jaarrekening 2018

3. Jaarrekening 2019 en verder

Vervolg en borging

In de P&C-cyclus wordt geborgd dat voldoende in wordt gegaan op alle medebewindstaken. Dit wordt in de periode februari-april 2019 verder uitgewerkt. Waar nodig wordt de lopende begroting bijgesteld. Met ingang van de jaarrekening 2019 is verantwoording over de medebewindstaken geïntegreerd in de reguliere jaarrekening en verdwijnt de paragraaf RGT.

Verslaglegging informatie- en archiefbeheer

Het informatie- en archiefbeheer dat in 2018 uitgevoerd is, is door de Provincie getoetst op basis van door de VNG/KING opgestelde toezichtsindicatoren. Uit de toets blijkt dat het informatie- en archiefbeheer voldoende is, maar op punten wel aandacht behoeft.

Uitgevoerde activiteiten in 2018

De in 2018 uitgevoerde activiteiten omvatten, naast het reguliere werk van postverwerking en archivering, de volgende zaken:

• De geplande restauratie van de oude archieven is afgerond. De gemeenteraad heeft middelen beschikbaar gesteld om het materiaal te restaureren. Hier is in het verleden structureel te weinig aandacht aan besteed. Er zijn nu structureel middelen opgenomen voor deze archiefzorg.
• Er is een pilot uitgevoerd in samenwerking met het Regionaal Historisch Centrum Limburg rondom de inzet van een e-depot, zodat onze digitale informatie ook in de toekomst veilig bewaard kan worden.
• Met behulp van het budget verlichting werkdruk is het grootste deel van de achterstanden weggewerkt. Hierdoor zijn dossiers voor raadplegers van het archief beter vindbaar en is een deel van de collectie verder gedigitaliseerd.
• Er zijn structurele kwaliteitscontroles geïmplementeerd om de kwaliteit van scans en vindbaarheid en bruikbaarheid van archiefmateriaal te verbeteren. Als onderdeel hiervan zijn ook 2 interne audits uitgevoerd.
• Bij nieuwe ontwikkelingen wordt er structureel advies gegevens over de inrichting van het informatiebeheer. Als onderdeel hiervan is een thema-architectuur Informatiebeheer uitgewerkt.

Knelpunten

Uit de interne toetsing van het informatiebeheer is een aantal risico’s naar voren gekomen in het huidige archiefbeheer. De meest urgente knelpunten zijn:

• Afsluiting en overbrenging van daarvoor in aanmerking komende archiefdelen heeft nog niet plaatsgevonden. Hiervoor wordt in 2019 een project gestart.
• De verbinding met de vakafdeling moet verder versterkt worden. De afgelopen jaren is er veel aandacht geweest voor het opstellen van kaders rondom Informatiebeheer en het op niveau brengen van de personele capaciteit. Het is nu van belang dat de kaders ook toegepast worden in de praktijk. Hiervoor is een goede afstemming met de vakafdelingen cruciaal.

Geplande activiteiten 2019

In 2019 hebben de hierboven genoemde risico’s de aandacht. Er zijn eerste stappen genomen om de bezetting structureel te borgen. Dit zal de komende jaren voortdurend de aandacht hebben. Tot 2020 zullen we werken aan een aanpassing in de organisatie van het informatiebeheer. Door nauwere samenwerking met de vakafdelingen streven we ernaar om informatie direct correct vast te leggen.

Verder zullen we de pilot e-Depot evalueren en het vervolgtraject uitstippelen. We werken aan constante verbetering door het toepassen van de thema-architectuur Informatiebeheer en het doorontwikkelen van het bijbehorende kwaliteitssysteem. We zetten stappen naar datagedreven sturing door het benoemen van servicenormen die via managementinformatie gemonitord worden. Ontwikkelingen rondom diverse thema’s, zoals het zaakgericht werken, de Omgevingswet en de samenwerking met Venray en Venlo, vragen extra advies en inzet van de unit Informatiebeheer. 

Inleiding

Op 1 januari 2021 treedt de Omgevingswet in werking. De Omgevingswet vraagt alle overheden om zowel de manier van werken als het instrumentarium aan te passen. In de wet is niet vastgelegd hoe we dat moeten doen. Dit biedt ons veel ruimte om de Omgevingswet in te voeren op een manier die past bij onze gemeente. Tegelijkertijd geeft het ook onzekerheid, omdat er geen vaste en bewezen werkwijze bestaat..

Onze gemeente bereidt zich op dit moment voor op deze nieuwe wet. Vanaf het moment dat de wet in werking treedt dient onze vergunningverlening te verlopen volgens de nieuwe wettelijk regels. Andere (nieuwe) instrumenten, zoals een Omgevingsvisie en het Omgevingsplan, hoeven pas later klaar te zijn. Belangrijker is echter dat we onze manier van werken aanpassen aan de doelen van de Omgevingswet. Dit is een zaak voor de medewerkers werkzaam in het ruimtelijk domein en raakt tevens alle onderdelen van onze gemeentelijke organisatie, inclusief college en gemeenteraad.

Het veranderingstraject vanwege de Omgevingswet sluit aan op een reeds eerder door onze gemeente in gang gezette beweging: de 24-uurssessie, het traject “Van vakmanschap naar meesterschap” en ons Dienstverleningsconcept. Het veranderen van onze manier van werken is essentieel om ook de invoering van de Omgevingswet te laten slagen.

Vanaf de jaarrekening 2018 rapporteren we via deze aparte paragraaf over de voortgang van het project.

Uitgevoerde activiteiten in 2018

• In maart 2018 is het Koersdocument “Implementatie Omgevingswet” vastgesteld door de gemeenteraad
• In het Coalitieakkoord en Collegeprogramma is de invoering van de Omgevingswet als majeur project benoemd.
• Gezien de omvang en complexiteit van de opgave is in 2018 besloten dat we de invoering van de Omgevingswet als een programma benaderen, dat bestaat uit diverse met elkaar samenhangende (deel)projecten:
• manier van werken;
• participatie;
• digitaal stelsel omgevingswet;
• omgevingsvisie;
• omgevingsplan;
• programma’s;
• omgevingsvergunning.

Geplande activiteiten 2019 en verder

Voor elk hiervoor genoemde deelproject wordt in 2019 een plan van aanpak opgesteld, waarin ook wordt aangegeven op welke momenten en op welke manier de raad zal worden betrokken.

Nog geen formele besluitvorming in 2019:

In het kader van de Omgevingswet zullen in de komende jaren meerdere momenten voorbij komen waarin concrete besluitvorming van de raad wordt gevraagd, maar nog niet in 2019. Het zijn momenten waarin de raad een besluit moet nemen op basis van de wet of dat de raad door het college gevraagd wordt in te stemmen met beleids- of proceszaken. De besluitvormingsmomenten zijn gekoppeld aan de verschillende hiervoor genoemde projecten: per deelproject wordt een afzonderlijk proces met de raad georganiseerd.

Participatie burgers en derden

De Omgevingswet heeft onder meer als doel om meer ruimte te bieden aan initiatieven van inwoners en ondernemers. Ook participatie is als één van de doelen in de nieuwe wet opgenomen. Tevens wordt in de Omgevingswet de Omgevingsdialoog geïntroduceerd. Het is voor ons dan ook vanzelfsprekend dat we inwoners en ondernemers actief betrekken bij de invoering van de Omgevingswet in onze gemeente. Dat zullen we komende jaren op verschillende manier en momenten gaan doen. Voor die momenten zullen we ook raadsleden uitnodigen. Dit traject vindt ook al in 2019 plaats.

Budget Invoering Omgevingswet

Er is in totaal € 1.400.000,- beschikbaar gesteld voor de invoering van de Omgevingswet. De opbouw en uitgaven zien er als volgt uit: