In de paragraaf 'Weerstandsvermogen en risicobeheersing' is de berekening van de weerstandscapaciteit en een opsomming van de belangrijkste risico’s opgenomen.
Daarnaast is een aantal verplicht voorgeschreven Kengetallen opgenomen conform de voorschriften van de BBV.
Voor de begroting 2017 zijn de risico’s geactualiseerd. Daarbij is beoordeeld
Uit de inventarisatie blijkt dat er 131 algemene risico’s zijn. De geïnventariseerde risico’s zijn aan de hand van kans en maximaal financieel gevolg verdeeld over onderstaande matrix.
| Financieel | |||||
| x > € 1.000.000 | 9 | ||||
| € 500.000 < x < € 1.000.000 | 5 | 3 | 1 | 1 | |
| € 100.000 < x < € 500.000 | 11 | 8 | 1 | 1 | 3 |
| € 25.000 < x < € 100.000 | 14 | 20 | 6 | 2 | 3 |
| x < € 25.000 | 21 | 7 | 10 | 2 | 1 |
| Geen financiële gevolgen | 1 | 1 | |||
| Kans | ≤10% | 11- 30% | 31 - 50% | 51 - 74% | ≥ 75% |
Toelichting matrix
p de horizontale as is de kans weergegeven dat het risico zich voordoet. Op de verticale as is de maximaal financiële omvang (bedrag) van het risico weergegeven. De bedragen op de verticale as zijn gebaseerd op en afgeleid (als %) van de omvang van de begroting en vastgesteld in de nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen. Een risico in het groene gebied, vormt geen direct gevaar voor de continuïteit van de organisatie. Een risico in het oranje gebied, vraagt om extra aandacht. Een risico dat een risicoscore heeft in het donkerrode gebied (helemaal rechtsboven) vereist directe aandacht. Deze risico’s kennen immers een grote financiële omvang, en de kans dat dit risico zich voordoet is als hoog (>75%) ingeschat.
Hieronder zijn de belangrijkste risico’s (met de grootste kans en financiële klasse) toegelicht. Deze risico’s corresponderen met de risico’s die in de risicomatrix onderstreept en vet zijn weergegeven.
De in de tabel genoemde kanspercentages en financiële klassen verwijzen naar bovenstaande matrix.
| Omschrijving | kans percentage | financiële klasse | ||
| 1 |
Decentralisaties AWBZ, Jeugdzorg en Participatiewet, In het kader van de decentralisaties heeft een uitgebreide risico-inventarisatie plaatsgevonden. Deze risico’s hebben met name betrekking op de forse taakstellingen die overgeheveld worden vanuit het Rijk naar de gemeenten. Vanuit het oogpunt dat de gemeenten beter maatwerk kunnen leveren tegen lagere kosten, is de bezuiniging vanuit het Rijk toegepast. De vraag is of deze aanname reëel is. |
75% | 5 | |
| 2 |
|
75% | 4 | |
| 3 |
|
80% | 4 | |
|
4 |
Doelgroepenvervoer. Er vindt op provinciaal een nieuwe Europese aanbesteding plaats. Verwacht wordt dat dit eerst zal leiden tot een kostenstijging. Daarnaast kunnen onverwachte autonome ontwikkelingen leiden tot een stijging van de kosten |
90% | 4 | |
| 5 |
Afhankelijkheid van werking van hard- en software. Een goede werking van de ICT is essentieel voor bedrijfsvoering. Door de digitalisering is de afhankelijkheid hiervan nog groter geworden. Er worden wel steeds maatregelen genomen, zoals de aanschaf van een nieuwe noodstroomaggregaat. |
50% | 5 | |
| 6 |
Stijging aantal aanvragen Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen. Door de nasleep van de economische crisis zijn er meer aanvragen. Horst aan de Maas is vooral kwetsbaar op het gebied van agri-bussiness. Naast stijging van het aantal aanvragen is er een toename van het aantal bedrijfsbeëindigingen waarbij verstrekte Bbz-leningen niet meer worden terug betaald. Dit is deels voor risico van de gemeente. |
60% | 4 |
Risico’s grondexploitaties
Bij het aanbieden van de herziene projectenrapportage nemen we de risico-actualisatie en bijbehorende berekening voor het weerstandsvermogen voor de grondexploitaties mee. Die leggen we aan uw Raad voor.
In de raad van 9 april 2013 zijn de grenzen van de Algemene reserve grondexploitatie (ARGE) vastgesteld met een ondergrens van € 1,7 miljoen en een bovengrens van € 2,7 miljoen. Vooralsnog wordt dit gehandhaafd.
1. Benodigde weerstandscapaciteit voor algemene risico’s
Naast de hoogte van de ARGE is het noodzakelijk ook voor de algemene risico’s de benodigde weerstandscapaciteit te bepalen.
De totale omvang van de geïnventariseerde algemene risico’s bedraagt € 44.172.501. Dit betekent dat als alle risico’s zich in volle omvang tegelijk voordoen dit naar verwachting € 44,2 miljoen gaat kosten. Hierbij is geen rekening gehouden met de waarschijnlijkheid (kans) dat het risico zich voordoet.
De benodigde weerstandscapaciteit wordt bepaald met behulp van een risicosimulatie, de zogenaamde Monte Carlo-simulatie (statistische simulatie). Uitgangspunt hierbij is dat de risico’s zich nooit allemaal tegelijk voordoen en niet met een maximale omvang optreden. Daarnaast is in de Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen (16 september 2014) het uitgangspunt vastgesteld dat we 90% zekerheid willen hebben dat het beschikbare weerstandsvermogen toereikend is om de risico’s af te dekken. Dit wordt het zekerheidspercentage genoemd.
Uitgaande van het vastgestelde zekerheidspercentage van 90% moet de benodigde weerstandscapaciteit voor de algemene risico’s minimaal € 4.681.501 zijn. Dit wil zeggen dat met een zekerheid van 90% kan worden gesteld dat een weerstandsvermogen van € 4,7 miljoen toereikend is om de risico’s af te dekken.
b. Beschikbare weerstandscapaciteit
Om de risico’s op te kunnen vangen is het van belang dat de gemeente een buffer heeft die hiervoor voldoende is. Dit is de zogenaamde weerstandscapaciteit. Weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt om niet begrote kosten, die onverwacht en substantieel zijn, te dekken. Daarvoor komen de volgende onderdelen in aanmerking:
c. Benodigde weerstandscapaciteit versus beschikbare weerstandscapaciteit
Bij de vaststelling van de nota Reserves en voorzieningen is de algemene reserve basis ingesteld. Deze algemene reserve basis is in het kader van het weerstandsvermogen aangemerkt als 'vaste buffer' en blijft in principe altijd in stand. Hij wordt alleen in echte noodgevallen aangesproken.
Ook is in de nota aangegeven dat de hoogte van de algemene reserve basis wordt bepaald door een werkend systeem van risicomanagement. Nu de risico’s binnen de organisatie zijn geïnventariseerd, gekwantificeerd en geactualiseerd, is het mogelijk de hoogte van de algemene reserve basis te bepalen. Dit betekent verder dat de overige reserves, namelijk de algemene reserves vrij aanwendbaar, winst verkoop aandelen Essent en stille reserves in principe vrij besteedbaar zijn. Uiteraard na besluitvorming door de raad en met structurele rentelasten tot gevolg. Een verdere aanwending van deze reserves staan wij overigens niet voor, omdat dit de financiële weerbaarheid van de gemeente Horst aan de Maas kan aantasten.
Om te bepalen in hoeverre het weerstandsvermogen toereikend is, wordt de ratio weerstandsvermogen berekend. De berekeningswijze hiervan is als volgt:
| Ratio weerstandsvermogen = Beschikbare weerstandscapaciteit / Benodigde weerstandscapaciteit |
Bij de Begroting 2016 is de benodigde weerstandscapaciteit in de Algemene reserve basis gehandhaafd op € 6,6 mln.
De ratio is nu € 6.633.666 / € 4.681.501 = 1,42. Dit is net boven de bovengrens van dan de gestelde norm van 1,0 – 1,4.
Uitgaande van een ratio van minimaal 1,0 is de algemene reserve basis ruim voldoende. In onderstaande tabel zijn de verschillende weerstandsnormen toegelicht.
|
Weerstandsnorm |
||
|
Waardering |
Ratio |
Betekenis |
|
|
|
|
|
A |
> 2,0 |
Uitstekend |
|
B |
1,4 - 2,0 |
Ruim voldoende |
|
C |
1,0 - 1,4 |
Voldoende |
|
D |
0,8 - 1,0 |
Matig |
|
E |
0,6 - 0,8 |
Onvoldoende |
|
F |
< 0,6 |
Ruim onvoldoende |
|
|
|
|
Bij de begroting 2016 is de algemene reserve basis gehandhaafd op een bedrag van € 6.633.666. Deze reserve is derhalve ruim voldoende om de toekomstige risico’s op te vangen. Omdat het ratio net boven 1,4 zit, zou de algemene reserve basis verlaagd kunnen worden ten gunste van de algemene reserve vrij aanwendbaar. Als we uitgaan van de bovengrens van 1,4 dan zou de algemene reserve basis kunnen afnemen met een bedrag van € 58.921, tot een bedrag van € 6.574.745. Voorgesteld wordt om de algemene reserve te laten afnemen met € 58.921 ten gunste van de algemene reserve vrij aanwendbaar, waarmee het ratio op 1,4 uitkomt.
Verplicht voorgeschreven Kengetallen BBV:
|
|
Verloop van de kengetallen |
|
|
|
||
|
Kengetallen |
Jaarrekening 2015 |
Begroting 2016 |
Begroting 2017 |
Begroting 2018 |
Begroting 2019 |
Begroting 2020 |
|
1. Netto schuldquote = Alle schulden / saldo van de baten |
69% |
74% |
79% |
72% |
71% |
62% |
|
2. Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen = Alle schulden muv kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen, GR en overige verbonden partijen |
55% |
62% |
67% |
60% |
60% |
52% |
|
3. Solvabiliteitsratio = Totale eigen vermogen / totaal van de passiva |
35% |
30% |
30% |
30% |
29% |
29% |
|
4. Grondexploitatie = (Totaal activa van NIEGG + activa in exploitatie genomen gronden) / saldo van de baten |
17% |
11% |
7% |
4% |
1% |
-/- 1% |
|
5. Structurele exploitatieruimte = ((structurele baten – structurele lasten) + (structurele onttrekkingen reserves – structurele toevoegingen reserves)) / totaal saldo van baten |
2% |
0% |
-/- 2% |
1% |
0% |
0% |
|
6. Belastingcapaciteit = (OZB lasten gezinnen + rioolheffing gezinnen + afvalstoffenheffing gezinnen - eventuele heffingskorting gezinnen) / woonlasten landelijk gemiddelde voor gezinnen |
101% |
103% |
102% |
102% |
102% |
103% |
Betekenis van deze kengetallen:
Constateringen samengevat:
Conclusie
Wij zijn tevreden over het meerjarig verloop van de kengetallen. Onze ambitie daarbij is om die kengetallen zo te houden en nog iets te verbeteren. We verwachten dat de risico’s in de grondexploitatie in een paar jaar tijd niet meer aan de orde zullen zijn. Specifieke aandacht besteden we aan het structureel sluitend houden van de (meerjaren)begroting o.a. door scherp te monitoren op het halen van de ombuigingen. Onze andere beleidsuitgangspunten blijven we voortzetten. Het gaat dan om het gelijk houden van de lastendruk, gecorrigeerd voor de inflatiecorrectie en een zeer terughoudende houding ten aanzien van de aanwending van de Algemene reserve c.q. het eigen vermogen.