Uitgaven

40,34%

€ 49.382

x €1.000

Inkomsten

11,61%

€ 14.668

x €1.000

Saldo

886,92%

€ -34.714

x €1.000

4. Sociaal Maatschappelijk, Participatie en voorzieningen

Uitgaven

40,34%

€ 49.382

x €1.000

Inkomsten

11,61%

€ 14.668

x €1.000

Saldo

886,92%

€ -34.714

x €1.000

4.1 Zorg

In 2020 hebben we ons net als voorgaande jaren samen met onze gemeenschap (inwoners en professionals) onverminderd ingezet op het bestendigen en vergroten van ieders zelfredzaamheid. Dat deden we onder meer door het ondersteunen van de vele inwonerinitiatieven in onze gemeente. De doorontwikkeling van inwonerinitiatieven is in 2020 onder druk komen te staan door de coronapandemie. We hebben onze verenigingen en stichtingen daarbij zo goed mogelijk ondersteund. Dit neemt niet weg dat 2020 vooral in het teken stond van leren omgaan met de nieuwe werkelijkheid naar digitaal contact, dus meer op afstand. Dat heeft veel gevraagd van inwoners, onze partners en onze medewerkers. Niet alleen om de dienstverlening zo goed mogelijk te laten doorlopen, maar ook om alert te zijn op toename van problematiek. Denk aan eenzaamheid, financiële zorgen en druk op gezinnen. Gezinnen hebben een balans moeten vinden tussen thuisonderwijs, werken en zorgen voor het gezin. Daarnaast heeft de gemeente veel tijd besteed aan

het organiseren van noodopvang in samenwerking met onder andere kinderopvang en onderwijs
het ondersteunen en begeleiden van verenigingen en
het uitvoeren van de diverse financiële regelingen (compensatie kosten zorgaanbieders, ondernemers en zelfstandigen).

We bieden onze inwoners die dat nodig hebben ondersteuning op maat, waarbij de kwaliteit van zorg gelijk blijft of verbetert. Samen met inwoners, zorgaanbieders en maatschappelijke partners organiseren we de ondersteuning zo, dat de totale uitgaven in het Sociaal Domein dalen en meer in balans komen met de begrote middelen. Daarbij is het essentieel dat we zicht, inzicht en grip blijven houden op de ontwikkeling van de zorgkosten. Dit doen wij door inzet van Business-Intelligence. Cijfers en data wordt omgezet in informatie. Dat ligt ook aan de basis van het Actieplan Sociaal Domein dat we in 2020 verder hebben uitgevoerd. Daarin zitten acties gericht op kwaliteit en kostenbeheersing zoals de top 25-aanpak, de specialist ondersteuning jeugd bij huisartsen en de samenwerking met het onderwijs.

Om de kans tot duurzame uitstroom naar werk te vergroten, hebben we ook in 2020 ingezet op begeleiding door onze eigen jobcoach. En hebben we geïnvesteerd in onze relaties met werkgevers vanuit onze werkgeversdienstverlening. De grote vraag naar personeel in met name de agrarische sector en de logistieke sector maakt dat we een verantwoordelijkheid hebben om arbeidsmigranten een plek te geven in onze samenleving. Vergelijkbaar met nieuwkomers, bieden we hen ondersteuning en gelijkwaardige kansen om onderdeel van onze samenleving uit te maken. We gaan daarbij uit van eigen verantwoordelijkheid. Mede als gevolg van de coronacrisis zagen we in 2020 een stijging van het aantal uitkeringen: toename instroom en afname uitstroom. De stijging is nog beperkt, onder meer door van de diverse financiële regelingen.

Met ons gezondheidsbeleid nemen we deel aan de Gezondste Regio en zorgen we met de andere partners dat de beweging uitgroeit naar een brede regionale samenwerking. Dat doen we vanuit de benadering van positieve gezondheid. Waarbij we breder naar gezondheid kijken dan alleen de lichamelijke toestand. We leggen het accent op wat mensen zelf kunnen, hun veerkracht en wat hun leven betekenisvol maakt. Dit doen we vanuit programmalijnen die betrekking hebben op Gezond en Veilig oud worden, Jong en lekker in je vel (waarbinnen ook het alcohol en drugbeleid wordt meegenomen) en het verkleinen van sociaaleconomische verschillen.

Dit hebben we bereikt!

Horst aan de Maas is een krachtige gemeenschap waarin onze inwoners zelfredzaam zijn en meebouwen aan de huidige en de toekomstige vitale gemeenschap. (Inwonersinitiatieven voor ondersteuning)

Bij de inwonersinitiatieven voor ondersteuning zagen we in de afgelopen jaren de volgende ontwikkelingen:

Het aantal initiatieven op dit terrein stijgt nog steeds;
Binnen de al langer bestaande initiatieven neemt de complexiteit van ondersteunen en zorg verlenen toe en verder breiden deze initiatieven uit met extra activiteiten;
Het thema wonen met zorg komt steeds vaker terug bij diverse van deze initiatieven als een onderwerp waar ze mee aan de slag willen gaan;
Steeds meer van deze initiatieven zijn bezig om te onderzoeken hoe ze de vervoersbehoefte van deelnemers en/of inwoners met beperkingen kunnen organiseren. Er zijn al enkele voorlopers die dit al lokaal hebben georganiseerd.

We zien het als positief dat er steeds meer collectieve inwonersinitiatieven ondersteuning en zorg komen waardoor er minder een beroep op individuele maatwerkvoorzieningen gedaan hoeft te worden. Dit ondersteunen en stimuleren we ook. Dit en de toename en de aard van deze collectieve inwonersinitiatieven vraagt de komende jaren een structureel toenemend budget. Dit kan bekostigd worden door beschikbare middelen voor de individuele maatwerkvoorzieningen over te hevelen naar deze collectieve inwonersinitiatieven voor ondersteuning en zorg.

In 2020 zagen we dat de doorontwikkeling van inwonersinitiatieven ondersteuning en zorg gestagneerd is in verband met de coronacrisis. Daar waar mogelijk hebben we initiatieven geholpen om een manier te vinden om zich aan te passen aan de maatregelen die de coronacrisis van iedereen vraagt. Zo hebben we een coronaloket geopend voor verenigingen en stichtingen. Daar kunnen zij terecht met alle vragen omtrent de coronacrisis. Verder hebben we vanaf half maart de huren voor de gemeentelijke accommodaties kwijtgescholden. Tot slot ontvangen veel stichtingen een subsidie van de gemeente. In 2020 zijn we soepel omgegaan met het toetsen op de prestatie waardoor stichtingen geen subsidie hoeven terug te betalen.

Zo hebben we dat gedaan!

Er is een toegankelijk vangnet voor al onze inwoners als de ondersteuningsbehoefte de eigen kracht en die van het netwerk en de gemeenschap overstijgt.

Omschrijving Kritieke Prestatie-Indicator (KPI)	Norm	Jaarrekening
De gemiddelde kosten per inwoner die een WMO maatwerkvoorziening ontvangt, zijn uiterlijk in 2022 per saldo op het niveau van 2017. (concreet maken hoe hoog dat is bedrag noemen)	€ 4.779	€ 4.101
Inwoners waar we een keukentafelgesprek mee hebben gevoerd waarderen de dienstverlening van WIZ met minimaal een 8	8	8,7
De gemiddelde kosten per inwoner die een jeugdhulp maatwerkvoorziening ontvangt, zijn in 2022 3% lager dan de 6900 in 2017.	€ 6.900	€ 7.796

We hebben een toegankelijk vangnet voor inwoners die ondersteuning nodig hebben. Toegang verloopt via de gemeente en bij jeugdhulp ook via andere verwijzers zoals de huisarts, jeugdarts, gecertificeerde instelling en medisch specialist. In het vraagverhelderingsgesprek kijken we samen met de inwoner welke ondersteuningsvraag er is en welke ondersteuning daarbij passend is. Het kan dan zowel gaan om eigen kracht en hulp vanuit het netwerk van de inwoner als om professionele ondersteuning (maatwerkvoorziening). Via ons monitoringssysteem hebben we goed zicht op de inzet van de maatwerkvoorzieningen, zowel in aantallen als in kosten.

Tijdens de coronacrisis hebben we onze dienstverlening zo goed mogelijk laten doorlopen, maar heeft deze wel een ander karakter gehad (telefonisch/digitaal in plaats van face to face). Dat geldt ook voor zorgaanbieders, onderwijs en andere partners in de keten. Alle partijen hebben zich in 2020 flink moeten inspannen om zich aan te passen aan de situatie van thuiswerken en het beperken van de contacten. Dat betekent dat ondersteuningsvragen en onveilige situaties minder goed kunnen worden gesignaleerd. We hebben afspraken gemaakt met onze partners om goed en snel af te stemmen om zo goed mogelijk de vinger aan de pols te houden. Verder zagen we bij jeugd een lichte terugloop in het aantal jeugdigen met jeugdhulp in de periode maart tot en met mei, waarbij de aantallen later in het jaar weer op hetzelfde niveau zaten als voor maart 2020 en in 2019. Ondanks de coronacrisis waren de fluctuaties in 2020 vergelijkbaar met die in voorgaande jaren. Ook de uitgaven aan jeugdhulp lagen in 2020 op hetzelfde niveau als in 2019 en 2018. Bij Wmo zagen we een verdere stijging van het aantal inwoners met ondersteuning. Deze stijging als gevolg van onder meer vergrijzing en langer thuis wonen doet zich voor sinds 2017 en verloopt sneller na de invoering van het abonnementstarief Wmo (2019). Ondanks de stijging in aantallen waren de uitgaven aan de Wmo in 2020 vergelijkbaar met die in 2019. Bij Werk en Inkomen zagen we in 2020 een lichte toename van het aantal uitkeringen (toename instroom en afname uitstroom) en daarmee ook een toename van de uitgaven ten opzichte van 2019. De toename is echter nog beperkt mede door de steunpakketten voor ondernemers. De uitvoering van de diverse financiële regelingen (NOW, ToZo, TONK, etc.) en de compensatie van zorgaanbieders heeft in 2020 veel van onze medewerkers gevraagd. Datzelfde geldt voor de organisatie van de noodopvang in samenwerking met de kinderopvang en het onderwijs.

Zo hebben we dat gedaan!

4.2 Werk en inkomen

Niemand kon vermoeden dat in 2020 een virus de arbeidsmarkt op zijn kop zou zetten. De werkloosheid steeg ineens na jaren van daling. De landelijke lockdown en andere maatregelen, zoals het tijdelijk sluiten van de horeca, hebben bij veel bedrijven en werknemers gezorgd voor inkomstenverlies. Dit heeft geleid tot een snel oplopende werkloosheid maar de effecten van corona zijn niet meteen zichtbaar in ons bestand. Een sterkverhoogde instroom in de WW werkt niet per definitie direct door richting de bijstand. Wel is het logisch dat hogere aantallen WW uiteindelijk leiden tot hogere aantallen doorstroom naar de bijstand.

In Noord-Limburg steeg het aantal werkzoekenden (WW en bijstand) in maart 2020 met 1.400 personen op tot bijna 20.000 in mei 2020. De toename was het sterkst bij WW’ers. Van de WW-uitkeringen die eindigen, stroomt dus een beperkt deel door naar de bijstand. Naar leeftijd was de toename het sterkst onder jongeren, zeker in de eerste maanden van de coronacrisis. Andere leeftijdsgroepen volgden later. In de zomermaanden stabiliseerde het aantal werkzoekenden. In ons bestand zien we een lichte stijging van 291 uitkeringsgerechtigden in maart 2020 tot 303 in december 2020. Met name de beroepsgroepen transport en logistiek zijn hard geraakt. De toename deed zich vooral voor bij beroepen als magazijnmedewerker, heftruckchauffeur, lader en losser, en vrachtwagenchauffeur. Daarnaast is de toename bovengemiddeld in de dienstverlenende beroepen, zoals medewerker bediening in de horeca.

In maart 2020 zijn we gestart met het bestrijden van de directe gevolgen van de coronacrisis via kortetermijnmaatregelen zoals TOZO. De economische effecten van deze crisis zullen langere tijd doorwerken in maatschappelijk en financieel opzicht. Naar verwachting is er in het najaar 2021 meer zicht op het verloop van de coronacrisis en de daaruit voortvloeiende structurele gevolgen.

We blijven de ontwikkeling naar diversiteit van gemeenschappen ondersteunen. In een inclusieve gemeenschap moet iedereen kunnen meedoen. Het is belangrijk om participatie en integratie van nieuwkomers, vluchtelingen en arbeidsmigranten te vergroten maar daarbij de balans in gemeenschappen te bewaren. Het nieuwe inburgeringsstelsel dat in 2022 in werking treedt, en waarin taal en participatie stevig met elkaar verbonden zijn, sterkt ons in deze ontwikkeling.

We hebben gewerkt aan de doorontwikkeling van de NLW en de brede participatievisie. Eind 2020 is de nieuwe koers in de gemeenteraad vastgesteld. Verbetering van de dienstverlening aan inwoners met een ondersteuningsbehoefte is daarbij het uitgangspunt. Het verknopen van netwerken van ondersteunende professionals en het dichtbij en met de inwoner regelen van ondersteuning heeft de participatie van statushouders al bevorderd. We beogen dit concept te verbreden naar andere doelgroepen en wijken.

Samenwerken doen we ook binnen de regio Noord-Limburg. Investeren in een netwerk van werkgevers is in 2020 voortgezet. We werken intensief samen met verschillende arbeidsmarktpartijen om zoveel mogelijk mensen aan het werk te houden en te krijgen.

Dit hebben we bereikt!

Onze inwoners participeren in de samenleving naar vermogen en behoefte

De coronapandemie en de diverse vormen van lockdowns hebben grote gevolgen voor de arbeidsmarkt. Dat is niet meteen zichtbaar in de cijfers over 2020. De arbeidsmarkt reageert meestal ook met enige vertraging op schokken. De effecten bleken in eerste instantie vooral uit teruglopende productiecijfers. Daarnaast werd door de diverse steunmaatregelen van het kabinet (TOZO en NOW) veel werkgelegenheid behouden, waardoor de afname van het aantal banen en de toename van werkloosheid beperkt bleef in 2020.

De situatie is turbulent, van lockdown naar een verspoeling en nu weer een gedeeltelijke lockdown. Veel sectoren zitten in onzekerheid en worden geconfronteerd met omzetverlies terwijl andere sectoren booming zijn en een personeelstekort hebben.

Zo hebben we dat gedaan!

4.3 Arbeidsmigranten

In Horst aan de Maas zijn arbeidsmigranten onlosmakelijk verbonden met de arbeidsmarkt en daarmee met de samenleving in onze gemeente. Door de grote vraag naar personeel in met name de agrarische en logistieke sector hebben we als gemeente een verantwoordelijkheid om arbeidsmigranten een plek te geven in de samenleving. Dat behelst naast het werken ook wonen / leven. Dit brengt uitdagingen met zich mee. Daarom is in 2020 gekozen voor een programmatische aanpak die alle facetten van dit vlak omvat en in samenhang ontwikkelt. Van het leren van de taal tot toezicht en handhaving en van huisvesting tot registratie.

We streven naar vitale en leefbare gemeenschappen. Daarom willen we dat deze 'nieuwe buren' deel uitmaken van onze gemeenschap. Integratie is echter geen vanzelfsprekendheid en de kwaliteit van het samen-leven kan hier onder druk komen te staan. Daarom zijn we het afgelopen jaar gestart met het ontwikkelen van integratieprogramma's. Hierin hebben we de samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid met werkgevers opgezocht. In 2021 breiden we dit uit en intensiveren we deze trajecten. Op het gebied van toezicht en handhaving is een 'aanpak huisvesting arbeidsmigranten' opgestart. Hiermee heeft het toezicht op huisvestingslocaties van arbeidsmigranten prioriteit gekregen en daar is in 2020 naar gehandeld. Dit wordt in 2021 gecontinueerd.

In 2020 is een start gemaakt met het vertalen van het beleid arbeidsmigranten in juridische toepasbare regels in het ‘paraplubestemmingsplan’. Dat wordt in 2021 aan de raad voorgelegd.

Dit hebben we bereikt!

De huisvesting van arbeidsmigranten is adequaat en lokaal gedragen waarbij de economische en sociale belangen in balans zijn

De gemeenteraad is kort na de zomerperiode geïnformeerd over de inschrijving van internationale werknemers in de BRP. Op dit moment wordt uitvoering gegeven aan de inschrijving van de ‘nieuwe buren’ in de vorm van een pilot. Daarbij is aangegeven dat de intentie om zich in Horst aan de Maas te vestigen leidend moet zijn voor de inschrijving van de internationale werknemers. Voor deze groep internationale werknemers introduceren we de term ‘nieuwe buren’. De vorm van inschrijving die we toepassen is nieuw en wordt elders nog niet toegepast. We gaan in fases aan de slag, want ook deze wijze van inschrijving is arbeidsintensief. Het goede gesprek over de verdeling van kosten is een belangrijke voorwaarden om te komen tot een succesvolle aanpak van de inschrijving van de nieuwe buren. Zo pionieren we, om tot de beste werkwijze te komen. Daardoor zijn er nu nog geen zekerheden over resultaten en kosten. We vertrouwen op de samenwerking met werkgevers, huisvesters en inwoners voor een geslaagde uitvoering. In de reguliere planning en control cyclus nemen we u mee met de effecten van deze keuzes. De toegezegde evaluatie beleid arbeidsmigranten is in september naar uw raad verzonden. In tegenstelling tot eerder is benoemd, wordt hierin meer ingegaan op de effecten in plaats van evaluatie (een jaar na dato). Het gaat hierbij o.a. om de effecten op kwaliteit van huisvesting, maatschappelijke en economische effecten, toezicht en handhaving, integratie en taalonderwijs, het dashboard huisvesting internationale werknemers en de omgevingsdialoog.

Zo hebben we dat gedaan!

4.4 Nieuwkomers

We vinden het belangrijk dat nieuwkomers zelfredzaam zijn en op een volwaardige manier participeren in onze samenleving. Daar is ook in 2020 veel energie in gestoken. Maatschappelijk begeleiders (vrijwilligers) van Vluchtelingenwerk hebben statushouders - die zich vanuit een AZC in onze gemeente hebben gevestigd - hierin ondersteund. Zij hebben ervoor gezorgd dat de statushouder zijn omgeving heeft leren kennen. Zowel de relevante officiële instanties (gemeente, bibliotheek, huisarts etc.) als het informele 'maatschappelijke veld' zoals buren en het lokale verenigingsleven. Daarmee is bijgedragen aan de opbouw van een sociaal netwerk in de eigen woonomgeving, de participatie en integratie. Daarnaast zijn statushouders op weg geholpen bij algemene dagelijkse levensverrichtingen zoals het omgaan met geld en het aanleggen van een administratie.

In 2020 hebben gemeente en Vluchtelingenwerk met de statushouders die deelnemen aan een inburgeringsprogramma onderzocht of dit te combineren is met werk. Of, als dat niet kan, met vrijwilligerswerk of een andere vorm van participatie.

Dit hebben we bereikt!

Nieuwkomers hebben gelijkwaardige kansen voor maximale participatie in Horst aan de Maas

We hebben de taak om jaarlijks conform een opgelegde taakstelling van het rijk, statushouders te huisvesten. In samenwerking met Wonen Limburg en Vluchtelingenwerk zorgen we ervoor dat dit op een adequate wijze gebeurt.
Ook afgelopen jaar hebben we met de inzet van vrijwilligers (maatschappelijk begeleiders) van Vluchtelingenwerk, statushouders die zich in onze gemeente hebben gevestigd, gestimuleerd dat ze zo snel mogelijk integreren in de woonomgeving. Dat is gedaan door hen wegwijs te maken in Horst aan de Maas en hun eigen woonomgeving in het bijzonder, hen te informeren over de Nederlandse gebruiken, o.a. op het gebied van wonen en omgaan met elkaar. Maar de maatschappelijk begeleider heeft statushouders ook kennis laten maken met zijn buren. Via deelname aan het participatieverklaringstraject hebben we hen geïnformeerd over een aantal Nederlandse kernwaarden, zoals gelijkheid voor iedereen, solidariteit en participatie.

Daarnaast hebben we ervoor gezorgd dat statushouders zo snel mogelijk starten met hun inburgering, zodat ze de Nederlandse taal leren. Omdat we streven naar een intensievere vorm van inburgeren hebben we voor een deel van de inburgeraars hun inburgeringsprogramma gecombineerd met het programma Aan de Slag. Binnen dit programma is aandacht geschonken aan relevante thema's zoals wonen en gezondheidszorg. Daarnaast is er aandacht geweest voor de competenties en werkervaring van de deelnemers aan het programma. Als gevolg van de coronabeperkingen heeft het programma Aan de Slag echter niet helemaal de invulling en uitvoering gekregen, die we vooraf voor ogen hadden. Door de beperkingen is bovendien een tweede cyclus van het programma uitgebleven.

We zijn afgelopen jaar ook bezig geweest met de voorbereiding op de nieuwe Wet Inburgering die op 1 januari 2022 ingaat. In deze nieuwe wet staat veel meer dan in de huidige wet, de participatie en integratie van de statushouder centraal. Bij voorkeur via werk en anders via vrijwilligerswerk. Waar mogelijk willen we hierbij ook de sociale integratie van arbeidsmigranten betrekken.

Voor een aantal arbeidsmigranten geldt dat we in het afgelopen jaar taallessen hebben gefaciliteerd, omdat taal een belangrijke voorwaarde is voor integratie en participatie. Vanwege de beschikbare middelen is dit echter slechts een beperkte groep arbeidsmigranten geweest. We zijn afgelopen jaar voorzichtig gestart werken met de ontwikkeling van een plan om taalonderwijs voor een grotere groep arbeidsmigranten mogelijk te maken. De verwachting is dat we in samenwerking met taalaanbieders én werkgevers hiermee in de loop van 2021 kunnen starten.

Zo hebben we dat gedaan!

4.5 Gezondste regio 2025

In het voorjaar van 2020 is de raad geïnformeerd over de programmalijn Gezondste Regio 2025 in de nota Gezondheidsbeleid. In deze programmalijn zijn 23 projecten benoemd waarmee we een bijdrage leveren aan deze beweging.

Dit hebben we bereikt!

In 2025 behoort de gemeente Horst aan de Maas tot Gezondste Regio van Nederland.

Als gemeente proberen we vanuit steeds meer beleidsterreinen de verbinding te leggen en een bijdrage te leveren aan de GR2025. Dat wil zeggen dat we kijken naar de kansen die er op dat (beleids)terrein liggen om een bijdrage te leveren aan de gezondheid in de breedste zin van het woord. Momenteel wordt er gezocht naar hoe we de raad inzicht kunnen geven in de voortgang en uitvoering van de programmalijn Gezondste Regio 2025.

Zo hebben we dat gedaan!

4.6 Inwonerparticipatie en Inwonerinitiatieven

2020 is door de invloed van corona op het alledaagse leven een bijzonder jaar. De structuur van gemeenschapsinitiatieven die zorgt voor leefbaarheid in de kernen is geconfronteerd met grote uitdagingen. We zijn in contact gebleven met de gemeenschappen om ervoor te zorgen dat corona geen blijvende gevolgen heeft voor de leefbaarheid in de kernen. Dit blijft voor de komende periode een punt van aandacht. Concreet hebben we in 2020 gewerkt aan:

een coronaloket waar vrijwilligersorganisaties terecht konden om hun problemen als gevolg van corona te bespreken. We hebben 93 vragen ontvangen. Urgente vragen zijn individueel opgepakt. De overige vragen worden gebundeld opgepakt.
manieren om als gemeente ondanks de coronabeperkingen en het vertrek van een aantal sleutelfiguren in onze organisatie (wegens pensionering) een goede gesprekspartner te blijven voor inwonersinitiatieven.
het vraagstuk hoe de gemeente gemeenschapszorg mogelijk kan (blijven) maken.
de evaluatie van het digitale burgerpanel.

Dit hebben we bereikt!

Horst aan de Maas is een krachtige gemeenschap waarin onze inwoners zelfredzaam zijn en meebouwen aan de huidige én de toekomstige vitale gemeenschap. (overheidsparticipatie)

Deze doelstelling is gericht op de samenwerking tussen inwoners onderling en indien nodig met de gemeente c.q. andere organisaties. We constateren dat inwoners allerlei initiatieven oppakken ter verbetering van de leefbaarheid in hun straat, wijk of dorp. Deze ontwikkeling juichen we toe. Waar nodig willen we inwoners faciliteren als dat nodig blijkt te zijn. Als er een taak voor de gemeente ligt willen we inwoners graag laten meepraten en meebeslissen over beleid en /of de vormgeving van hun leefomgeving.

Dit betekent een verschuiving in rollen en verantwoordelijkheden van gemeente, inclusief raad richting inwoners. We praten over loslaten of beter nog anders vasthouden. Het proces van participatie is goed op weg, maar is nog steeds in ontwikkeling. We kijken wat het opnemen van het right to challenge in de gemeentewet gaat betekenen.

Zo hebben we dat gedaan!

4.7 Burgerzaken

In 2020 heeft het team KCC/Burgerzaken een sterke ontwikkeling doorgemaakt op het gebied van kwaliteit. We zijn met hoge scores geslaagd voor de diverse audits en zelfevaluaties. De voorbereidingen voor de Tweede kamer-verkiezingen zijn van start gegaan. Door alle coronamaatregelen zijn de werkzaamheden voor deze verkiezingen bijzonder en arbeidsintensief. Ondanks corona is de dienstverlening aan de balies doorgegaan. We hebben de openingstijden van de balies verruimd. Daarmee hebben we het aantal baliebezoeken goed kunnen spreiden. Het aantal producten dat digitaal afgenomen kan worden, is verder uitgebreid. Het werken op afspraak aan de balies en de toename van digitale mogelijkheden leveren veel voordeel op in deze coronatijd. Er is een start gemaakt met de verbetering van de monitoring van onze dienstverlening via een 'dashboard'.

We hadden/hebben onvoldoende capaciteit om alle internationale werknemers die aan de inschrijfcriteria voldoen daadwerkelijk in te schrijven in de BRP. Hierdoor voldoen we nog niet aan al onze wettelijke taken op dat vlak. We gaan 2021 van start met een pilot waarin we groeps-inschrijvingen voor internationale werknemers uitvoeren. Met deze pilot zoeken we ook de samenwerking op met werkgevers en huisvesters op het vlak van integratie en taalonderwijs voor internationale werknemers. De eerste voorbereidende stappen hiervoor zijn gezet.

Dit hebben we bereikt!

We zijn een deskundige en betrouwbare publieke dienstverlener

Er is afgelopen jaar weer hard gewerkt aan de optimalisatie van onze dienstverlening. Er is een start gemaakt met het bouwen van een dashboard dienstverlening, de digitale dienstverlening is weer uitgebreid en de kwaliteit van onze Basisregistratie Personen (BRP) en burgerlijke stand registers is verder op peil gebracht. De audits zijn met goede resultaten afgesloten. We hebben niet voldoende capaciteit om alle internationale werknemers die aan de inschrijfcriteria voldoen daadwerkelijk in te schrijven in de BRP. Hierdoor voldoen we niet aan al onze wettelijke taken. We gaan van start met een pilot waarin we groepsinschrijvingen voor internationale werknemers uitvoeren. Met deze pilot doen we ervaring op met groepsinschrijvingen en zetten we een eerste stap in het beter voldoen aan onze wettelijke taak. We zoeken in deze pilot ook de samenwerking op met werkgevers en huisvesters op het vlak van integratie en taalonderwijs voor internationale werknemers. De eerste voorbereidende stappen en contacten met een werkgever zijn gezet. De voorbereidingen voor de Tweede kamer verkiezingen zijn van start gegaan. Door alle Corona maatregelen worden deze verkiezingen bijzonder en arbeidsintensief. Ondanks Corona heeft de dienstverlening aan de balie doorgang kunnen vinden. Doordat de openingstijden van de balies zijn verruimd hebben we het aantal baliebezoeken goed kunnen spreiden.

Zo hebben we dat gedaan!

Beleidsindicatoren

Beleidsindicatoren programma 4	2018	2019	2020
Banen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 t/m 64 jaar	698	713	N.n.b
Kinderen tot 18 jaar in een uitkeringsgezin	3%	3%	N.n.b
Werkzame beroepsbevolking t.o.v. de beroepsbevolking per 1.000 inwoners	715	745	N.n.b
Personen met een bijstandsuitkering per 10.000 bewoners	134,2	130,4	224,0
Jongeren tot 18 jaar met jeugdhulp	9,3%	10,3%	10,0%
Jongeren tot 18 jaar met jeugdbescherming	1,2%	1,2%	1,2%
Jongeren met jeugdreclassering (% van alle jongeren van 12 tot 23 jaar)	0,35%	0,20%	0,20%
Wmo-cliënten met een maatwerkarrangement per 10.000 inwoners	460	500	480
Lopende re-integratievoorzieningen bij 15 tot 64 jarigen per 10.000 inwoners	121	75,3	69,9
Werkloze jongeren in de leeftijd van 16 t/m 22 jaar	1%	1%	N.n.b

Wat heeft het gekost?

Bedragen x €1.000

Exploitatie	Primaire begroting 2020	Begroting na wijziging 2020	Wat heeft het gekost in 2020
Lasten
4.1 Zorg	-25.070	-23.040	-22.988
4.2 Werk en inkomen	-13.432	-22.199	-18.047
4.3 Arbeidsmigranten	-160	-192	-107
4.4 Nieuwkomers	-121	-523	-166
4.5 Gezondste regio 2025	-44	-44	-44
4.6 Inwonerparticipatie en inwonerinitiatieven	-3.733	-8.003	-6.687
4.7 Burgerzaken	-1.126	-1.266	-1.288
Totaal Lasten	-43.686	-55.267	-49.327
Baten
4.1 Zorg	604	1.061	1.206
4.2 Werk en inkomen	7.546	14.610	11.269
4.3 Arbeidsmigranten	0	0	44
4.4 Nieuwkomers	0	0	0
4.5 Gezondste regio 2025	0	0	0
4.6 Inwonerparticipatie en inwonerinitiatieven	383	373	250
4.7 Burgerzaken	412	412	438
Totaal Baten	8.945	16.456	13.207
Onttrekkingen
P4 Aanwending van de reserves	299	2.586	1.461
Stortingen
P4 Storting in de reserves	-55	-55	-55
Gerealiseerd resultaat	-34.497	-36.280	-34.714

Analyse verschillen

Verschillen 2020 begroting na wijziging versus 2020 realisatie (incl. reservemutaties) Onderverdeling beleidsvelden:		Begroting na wijziging 2020	Realisatie 2020	Verschil
4.1	Zorg	-21.885	-21.745	140
4.2	Werk en inkomen	-7.521	-6.686	835
4.3	Arbiedsmigranten	-160	-32	128
4.4	Nieuwkomers	-205	-68	137
4.5	Gezondste regio 2025	-44	-44	0
4.6	Inwonerparticipatie/inwonerinitiatieven	-5.554	-5.235	319
4.7	Burgerzaken	-909	-905	4
Resultaat		-36.278	-34.715	1.563

een positief bedrag is een voordeel
een negatief bedrag is een nadeel

Verschillen groter dan € 50.000 op beleidsveldniveau worden toegelicht.

4.1 Zorg € 140.000 voordeel

Zowel bij Wmo als bij jeugd waren er in 2020 lagere uitgaven dan we bij de primaire begroting (start 2020) verwachtten. De corona crisis heeft invloed gehad op de uitvoering van de zorg in 2020. In bepaalde maanden is minder zorg (vooral begeleiding groep) geleverd. Tegelijkertijd was er de verplichting om zorgaanbieders te compenseren voor de lagere inkomsten, zodat zij overeind zouden kunnen blijven. Bij de tweede bijstelling hebben we hier rekening mee gehouden door budget over te hevelen van de maatwerkvoorzieningen naar de post ‘corona compensatie’ (deze valt onder beleidsveld 4.6). Om een compleet beeld te schetsen nemen we deze compensatie wel mee in de financiële analyse bij dit beleidsveld omdat het zorg gerelateerd is.

Bij de Wmo verwachtten we een compensatie te moeten verstrekken van € 650.000. De gerealiseerde compensatie voor de Wmo is € 500.000 en daarmee € 150.000 lager dan bij de tweede bijstelling werd verwacht. Bij jeugd verwachtten we een compensatie te moeten verstrekken van € 210.000. De gerealiseerde compensatie voor de jeugdhulp is € 200.000 en daarmee € 10.000 lager dan bij de tweede bijstelling werd verwacht. Inclusief de corona compensatie bedraagt het voordeel dat we hieronder toelichten € 300.000.

Wmo en Jeugdhulp € 210.000 voordeel
Bij de Wmo zien we in 2020 lagere uitgaven dan verwacht bij de primaire begroting (start 2020). Het verschil (inclusief de corona compensatie) is € 425.000 minder uitgaven (€ 325.000 minder uitgaven ten opzichte van de 2e bijstelling). De grootste verschillen zien we bij ‘begeleiding groep’, ‘PGB’ en ‘vervoer’. Belangrijkste reden is het coronajaar waardoor bepaalde voorzieningen tijdelijk gesloten waren en inwoners door de oproep vooral thuis te blijven minder gebruik gemaakt hebben van onder meer dagbesteding.

Bij de jeugdhulp zien we in 2020 lagere uitgaven dan verwacht bij de primaire begroting (start 2020). Het verschil is € 245.000 minder uitgaven (€ 115.000 meer uitgaven ten opzichte van de tweede bijstelling). De belangrijkste verschillen zien we bij de regionale jeugdvoorzieningen (lagere uitgaven) door een lager gebruik in 2020 en een extra bijdrage vanuit de centrumgemeente bij Veilig Thuis. We zien een toename bij ‘behandeling met GGZ’ en ‘wonen’ en een afname bij ‘behandeling met verblijf’ en ‘PGB’. In 2020 hebben we ingezet op de acties uit het Actieplan Sociaal Domein, waaronder de top 25 aanpak. Dat heeft zeker bijgedragen aan het beperken van de uitgaven aan jeugdhulp en het voordeel ten opzichte van de primaire begroting. Zonder de inzet vanuit het Actieplan Sociaal Domein zouden de uitgaven hoger zijn geweest. Voor 2020 is de taakstelling rond het Actieplan Sociaal Domein (€ 300.000) behaald.

Wanneer we het jaarrekeningresultaat voor Wmo en jeugdhulp bij elkaar optellen, zien we ten opzichte van de primaire begroting 2020 een voordeel van € 670.000 (€ 210.000 voordeel ten opzichte van de 2e bijstelling). Een vergelijking met het jaarrekeningresultaat van 2019 laat zien dat de uitgaven aan Wmo en Jeugdhulp in 2020 gestegen zijn met € 720.000 ten opzichte van 2019 (€ 405.000 meer uitgaven bij Wmo en bij jeugd € 315.000 meer uitgaven). Hierbij speelt overigens altijd mee dat de budgetten jaarlijks worden geïndexeerd en daarmee sowieso een jaarlijkse stijging kennen.

Openbare gezondheidszorg € 45.000 voordeel
Door corona hebben er veel minder (jaarlijkse) inspecties in het kader van toezicht en handhaving kinderopvang plaatsgevonden.

Uitvoeringskosten gebiedsteams € 23.000 voordeel
In 2020 zijn door de corona maatregelen trainingen die normaal gesproken in groepsverband op locatie plaatsvinden niet doorgegaan, net als de twee jaarlijkse gebiedsteam-dagen. Daarnaast heeft er in 2020 geen cliënttevredenheidsonderzoek plaatsgevonden.

4.2 Werk en inkomen € 835.000 voordeel

De grootste verschillen in lagere uitgaven zien we bij inkomensvoorzieningen, TOZO en Bbz. De belangrijkste reden hiervoor is het coronajaar.

Inkomensvoorzieningen € 537.000 voordeel
Door de coronamaatregelen waren bepaalde projecten tijdelijk gesloten en hebben inwoners door de oproep vooral thuis te blijven minder gebruik gemaakt hebben van onder meer activeringstrajecten. Daarnaast zien we dat er minder inwoners in een bijstandsvoorziening terecht zijn gekomen dan verwacht. De instroom is minder hard gestegen dan we hadden verwacht. We zien dat de coronacrisis en bijkomende economische gevolgen een grote impact hebben op de uitkeringen WW. De instroom in de bijstand neemt geleidelijk toe, maar blijft nog binnen de perken. We hebben namelijk rekening gehouden met scenario 3 van het worst case scenario van het CBS. Dat heeft zeker bijgedragen aan het beperken van de uitgaven aan inkomensvoorzieningen en het voordeel ten opzichte van de begroting na wijziging. We weten uit het verleden dat de BUIG een grillig verloop kan hebben en we willen nadelige effecten zo veel mogelijk voorkomen. Om die reden hadden we er voor gekozen de veronderstelde stijgingen in het bijstandsvolume – berekend door CBS - mee te nemen in de (meerjaren)raming. We zien nu dat de instroom in 2020 is meegevallen op basis van de prognose. De verwachting blijft echter bestaan dat de instroom gaat toenemen. Dit gaat effect hebben op het aantal uitkeringsgerechtigden, uitvoeringskosten en de uitvoeringsprijs.

TOZO € 111.000 voordeel
De TOZO-regeling ondersteunt ondernemers financieel die onder het bestaansminimum komen door de coronacrisis. Daarnaast regelt de TOZO het verstrekken van kredieten om bedrijven in nood te redden. TOZO 1 liep tot 1 juni 2020, TOZO 2 kent een looptijd tot 1 oktober 2020 en TOZO 3 zal tot 1 juli 2021 lopen, waarbij op 1 april 2021 de vermogenstoets in werking zal treden. Daarbij zien we dat er steeds strengere eisen worden gesteld. Ook worden ondernemers ondersteund in het nadenken over het toekomstperspectief van hun onderneming. In principe worden we gecompenseerd door het Rijk voor de directe- en de uitvoeringskosten van deze regeling. Onzeker is nog wie het risico draagt indien voorschotten ten onrechte zijn verstrekt en teruggevorderd moeten worden. Beeld is dat we door de gekozen werkwijze weinig onrechtmatige voorschotten hebben verstrekt.

Bbz € 42.000 voordeel
Bij de Bbz zien we in 2020 een voordeel van € 42.000. De verwachting is echter dat na de beëindiging van TOZO er meer BBZ-uitkeringen levensonderhoud en bedrijfskrediet verstrekt zullen gaan worden. Vanaf 1 januari 2020 valt de financiering van de BBZ-uitkeringen levensonderhoud onder de BUIG. Daarmee is de gemeente 100% financieel verantwoordelijk. Voor de BBZ-kredieten is de gemeente 75% financieel zelf verantwoordelijk. Eerder lag de financiële verantwoordelijkheid voor de BBZ merendeels bij het Rijk. Meer aanvragen zullen daarbij ook leiden tot hogere uitvoeringskosten.

4.3 Arbeidsmigranten € 128.000 voordeel

In 2020 is er door een extra impuls voor arbeidsmigranten een incidenteel budget ontstaan voor 2020. Hiermee is in 2020 een start gemaakt met een programmatische aanpak rondom Arbeidsmigranten. Het budget voor 2020 is nog niet volledig gebruikt. De aanpak en pilots zijn eind 2020 gestart, waardoor de kosten ook in 2021 en 2022 doorlopen. Deze middelen worden, op grond van het raadsbesluit van 20 april 2021, ingezet voor de uitvoering van het programma 'Sociale integratie arbeidsmigranten'.

4.4 Nieuwkomers € 137.000 voordeel

De totale begroting voor het beleidsveld Nieuwkomers bedroeg € 205.000.

Deze middelen waren bestemd voor:

Maatschappelijke begeleiding van statushouders;
Arbeidsparticipatie nieuwkomers;
Integratie van nieuwkomers.
Voorbereiding op Wet Inburgering

Gerealiseerd is in totaal € 68.000. Er is dus sprake van een onderbesteding van € 137.000.

De belangrijkste oorzaak voor deze onderbesteding heeft betrekking op:
Voor de voorbereiding op de Wet Inburgering zijn minder uitgaven gedaan, dan vooraf was aangenomen. De belangrijkste reden hiervoor is dat de ingangsdatum van deze wet is uitgesteld van 1 juli 2021 naar 1 januari 2022. Daarnaast hebben de beperkende maatregelen als gevolg van corona ervoor gezorgd dat pilottrajecten ter voorbereiding op die nieuwe Wet Inburgering minder hebben plaatsgevonden dan vooraf de bedoeling was. Het voordeel wat hierdoor ontstaat is € 123.000. Dit voordeel wordt, op grond van het raadsbesluit van 20 april 2021, ingezet voor de uitvoering van het programma 'Sociale integratie arbeidsmigranten.

Het restant ad € 14.000 wordt veroorzaakt door een afrekening budgetsubsidies over 2019 die in 2020 heeft plaatsgevonden.

4.6 Inwonersparticipatie/inwonersinitiatieven € 319.000 voordeel

Exploitatie gemeenschapshuizen €162.000 nadeel
De exploitatie van de gemeenschapshuizen valt in werkelijkheid ongeveer € 162.000 duurder uit dan begroot. De reden hiervoor is o.a. corona gerelateerd, denk hierbij aan lagere huurinkomsten en toch doorlopende exploitatiekosten. Daarbij is rekening gehouden met coronacompensatie voor gemiste huurinkomsten.

Compensatieregeling sociaal domein € 160.000 voordeel
Om de zorgaanbieders te compenseren voor gemiste omzet is regionaal hiervoor, in samenwerking met de MGR en in aansluiting op het rijksbeleid, een compensatieregeling toegepast. Deze regeling heeft voornamelijk betrekking op de maatwerkvoorzieningen jeugd en wmo voor begeleiding. Die zagen we door de corona maatregelen fors afnemen in 2020. Tegenover de dalende zorgkosten voor begeleiding jeugd en wmo hebben we in de 2e bijstelling een budget opgenomen voor dekking van de compensatieregeling van € 860.000. Deze compensatieregeling kent geen vergoeding vanuit het rijk omdat de dekking plaats vindt uit de reguliere budgetten. Daar zien we nl. de uitgaven dalen. De inschatting bedroeg € 650.000 voor WMO-omzetcompensatie en voor € 210.000 Jeugd-omzetcompensatie, samen in totaal € 860.000. Nu in de jaarstukken staat hier een realisatie tegenover van € 700.000 waardoor een voordeel ontstaat van € 160.000. Deze regeling is feitelijk direct zorg gerelateerd en maakt onderdeel uit van de wmo en jeugdzorg onder beleidsveld 4.1 Zorg. Om daar op die plek, binnen 4.1 Zorg, een volledig beeld te kunnen schetsen voor wmo en jeugdzorg in relatie tot de primaire begroting en voorgaande jaren, is de compensatieregeling sociaal domein daarin ook meegenomen.

Meerkostenregeling sociaal domein € 73.000 voordeel
We hebben meer geld gekregen van het rijk voor meerkosten dan dat we eraan hebben uitgegeven.

Het aantal zorgaanbieders dat gebruik heeft gemaakt van de meerkosten regeling was in 2020 beperkt. Daarbij zijn er door de regionale werkgroep uitgaven (veelal personele kosten) afgewezen omdat deze niet onder de voorwaarden van het meerkostenprotocol vielen.

Vouchers € 51.000 voordeel
Dit voordeel ligt grotendeels aan de corona-pandemie. Er zijn in 2020 bijna geen evenementen/activiteiten georganiseerd. Daarnaast zien we dat het aantal aanvragen in de loop der jaren afneemt. De reden daarvoor is dat vouchers bedoeld zijn voor nieuwe/vernieuwende activiteiten van vrijwilligersinstellingen. Je kunt niet ieder jaar iets nieuws/iets vernieuwends verzinnen, als vrijwilligersinstelling.

Prioriteitsgelden wijk- en dorpsraden € 40.000 voordeel
Het budget in onze begroting en meerjarenraming gaat uit van een jaarlijkse bijdrage per dorpsraad. De bovengrens per wijk- en dorpsraad voor het budget prioriteitsgelden is bepaald op € 25.000. Is deze bereikt, dan vervalt de toevoeging van het jaarbudget. Het saldo mag alleen meer bedragen als er, met toestemming van het college, wordt gespaard voor een groot project. Uitgangspunt is dat eerst de opgebouwde buffer wordt ingezet. Dit is zoals vastgelegd in het toetsingskader subsidieverlening stimuleringssubsidie. In 2020 ontstaat hierdoor een voordeel ten opzichte van de begroting van € 40.000.

Bijdrage regionaal bureau (MGR) € 38.000 voordeel
Dit voordeel bestaat grotendeels uit compensabele BTW die achteraf door de MGR is verrekend op basis van de transparantiemethode. De modulaire gemeenschappelijke regeling sociaal domein Limburg-Noord (MGR SDLN) maakt namelijk gebruik van de transparantiemethode. Dit betekent dat de MGR voor haar prestaties zelf niet in de heffing van de btw wordt betrokken. De btw die samenhangt met compensabele activiteiten wordt doorgeschoven naar de deelnemende gemeenten in deze gemeenschappelijke regeling. Dit gebeurt achteraf en op basis van de werkelijk in 2020 door de MGR gemaakte kosten. De deelnemende gemeenten ontvangen de btw vervolgens terug op aangifte voor het btw-compensatiefonds.

Jeugd en preventie € 31.000 voordeel
In 2020 zijn een aantal regionale projecten in gang gezet, die ook vanuit de regio worden gefinancierd. Daarnaast hebben we lokaal voornamelijk ingezet op betere samenwerking tussen basisvoorzieningen voor de jeugd. Hier zijn geen kosten aan verbonden. Daarom is er vanuit dit budget minder geld ingezet dan beschikbaar was.

Wet Maatschappelijke Ondersteuning € 25.000 voordeel
De uitgaven voor de inwonersinitiatieven ondersteuning en zorg zijn in het jaar 2020 incidenteel lager dan begroot. Dit komt door enkele incidentele meevallers en het feit dat de corona crisis een rem heeft gezet op de activiteiten van de bestaande initiatieven en op het ontstaan van nieuwe initiatieven. De verwachting is dat de uitgaven na de corona crisis weer zullen toenemen

Huisvesting statushouders € 14.000 voordeel
Dit betreft een kostenpost voor huurinkomsten van de woningen voor statushouders waarvan we als gemeente eigenaar zijn. We hebben in 2020 meer inkomsten dan vaste lasten en onderhoud gehad.

Het restantverschil bestaat uit een meerdere kleine posten.